Hipoterapia dziecka chorego

Z Encyklopedia Dzieciństwa
Skocz do: nawigacja, szukaj

Hipoterapia jest to działanie mające na celu przywracanie zdrowia i sprawności przy pomocy konia i jazdy konnej. Jest jedną z metod o największym zasięgu pod względem różnorodności korzystających z niej pacjentów.

Hipoterapia z języka greckiego – hippos – koń, jako „metoda rehabilitacji, obok jeździectwa pedagogicznego (które wychowuje i uczy), jazdy konnej (umożliwiającej zabawę) czy sportu jeździeckiego niepełnosprawnych, obejmuje te osoby nadając specyficzny ton procesowi leczenia przy pomocy konia” (Grzebieluch, 2003, s.67). Hipoterapia w Polsce oznacza jeździectwo terapeutyczne, obejmujące działania mające na celu przywrócenie zdrowia i sprawności poprzez wykorzystanie jazdy konnej i bezpośredniego kontaktu z koniem – jeden z rodzajów kinezyterapii (terapii fizycznej stosującej leczenie różnymi formami ruchu w celu ogólnego wzmocnienia organizmu i usprawnienia narządu ruchu – gimnastyka lecznicza) (Maziarz, 2005, s.65). Jest to metoda wielopłaszczyznowa usprawniania o charakterystycznym wymiarze, a narzędziem rehabilitacyjnym staje się koń. Stanowi element komplementarny w procesie rewalidacyjnym – przywracającym dziecko (osoby) poszkodowane do w miarę normalnego życia w zakresie sprawności fizycznej i psychicznej przy jednoczesnym oddziaływaniu na sferę ruchową, emocjonalną, społeczną, intelektualną i sensoryczną.

Celem działań hipoterapii jest:

  • stymulacja rozwoju psychoruchowego dziecka, ze wskazaniem na poprawę koordynacji wzrokowo-słuchowej, orientacji przestrzennej, schematu własnego ciała, rozwijania samodzielności i motywowania się do wykonywania ćwiczeń;
  • zwiększenie poczucia własnej wartości;
  • rozwijanie pozytywnych kontaktów społecznych i aktywizacja psychospołeczna;
  • zapewnienie kontaktu z przyrodą i ze zwierzęciem;
  • doskonalenie równowagi, koordynacji w przestrzeni, poczucia rytmu, oraz poprawa reakcji obronnych.

Wyodrębnia się następujące działania hipoterapeutyczne:

  • fizjoterapia na koniu – przywracająca sprawność fizyczną poprzez gimnastykę leczniczą prowadzoną przez fizjoterapeutę w czasie jazdy konnej;
  • psychopedagogiczna jazda konna – obejmująca zespół działań skierowanych w celu usprawnienia intelektualnego, emocjonalnego, poznawczego i fizycznego. W czasie jazdy konnej i czynności z nią związanych stosuje się działania pedagogiczne z elementami psychoterapii, terapii zajęciowej i logopedii prowadzone przez pedagogów i psychologów;
  • terapia z koniem – umożliwienie bliskiego kontaktu pacjenta z koniem i otoczeniem, stanowiąca jeden z elementów terapii i przeznaczone dla chorych psychicznie, autystycznych, nadpobudliwych i niedostosowanych społecznie;
  • nauka jazdy konnej dla dzieci (osób) niepełnosprawnych stanowi aspekt terapeutyczny. Wyrabia w nich potrzebę aktywnego spędzania czasu wolnego w otoczeniu przyrody (Strumińska, 2003),
  • woltyżerka terapeutyczno-pedagogiczna (Krupiński, 1995, s.56).

Hipoterapia stanowi jedną z form pracy rewalidacyjnej z dziećmi, które są opóźnione w rozwoju umysłowym. Celem tego procesu jest rozwijanie, usprawnianie i terapia zachowania dziecka oraz istotny aspekt taki jak: przyjemność i rekreacja. Zajęcia hipoterapeutyczne są uzależnione od bezpośredniej relacji między terapeutą a dzieckiem oraz koniem. W hipoterapii istotny składnik rozwoju dziecka stanowi zabawa. Jest to okazja do przeżywania różnorodnych uczuć. Relacja dziecka z koniem wzmacnia poczucie wartości, dumy, przyswaja sobie model postępowania w sytuacji trudnej. Koń może uspokajać, jak i pobudzać, a kontakt z nim wpływa na koncentrację uwagi i uczy odpowiedzialności. Organizowanie zabaw z dziećmi ma stanowić przyjemność dla niego oraz radość.

Na hipoterapię możemy kierować dzieci na zlecenie i pod kontrolą lekarza do prowadzenia przez specjalistę z tego zakresu. Specjalista z zakresu hipoterapii, tj. hipoterapeuta winien zapewnić bezpieczeństwo, być przewodnikiem w kontaktach z koniem i asekurować dziecko.

Hipoterapii poddawane są dzieci ze schorzeniami i zaburzeniami rozwoju:

  • zespoły neurologiczne (mózgowe porażenie dziecięce; stany po urazach czaszkowo-mózgowych; minimalne uszkodzenia mózgu; choroby mięśni; dzieci niewidzące i niewidome; choroby i zaburzenia psychiczne);
  • zespoły ortopedyczne (wady postawy; skoliozy; stany po amputacji i wady rozwojowe kończyn);
  • inne zespoły (zespoły genetyczne, np. Zespół Down'a; przepukliny oponowo-rdzeniowe, w zależności od wysokości uszkodzenia, obrazu klinicznego, współwystępowania wodogłowia; zespoły psychologiczne-zaburzenia emocjonalne, upośledzenia umysłowe, niedostosowanie społeczne; opóźnienie psychoruchowe o nieustalonej etiologii) (http:// pl.wikipedia.org/wiki/Hipoterapia z dnia 15 lutego 2015 r.).

Hipoterapia może stanowić również pewne przeciwwskazania takie jak między innymi: uczulenie na sierść, pot i zapach konia, nie wygojone rany, padaczka, przepuklina oponowo-rdzeniowa zlokalizowana w odcinku lędźwiowym, dyskopatia, hemofilia, schorzenia kręgosłupa w stanie ostrym, zapalenie miedniczek nerkowych, ostra niewydolność układu krwionośnego, osteoporoza (Strauss, 1996, s.35-36 i 53-54).

Zasady polskiej hipoterapii opracowane zostały przez specjalistów z zakresu medycyny, fizjoterapii, neurologii, ortopedii, psychologii, pedagogiki i logopedii w 2002 roku. Polskie Towarzystwo Hipoterapeutyczne dokonało w 2004 roku zmian na Walnym Zgromadzeniu w Krakowie i w 2006 roku w Opolu nastąpiła zmiana definicji, którą przyjęto na Nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu PTHip w Katowicach w 2007 roku (http://www.pthip.org.pl/hipoterapia/kanony_hipoterapii z dnia 15 lutego 2015 r.). Ostateczna wersja hipoterapii brzmi: ukierunkowane działanie terapeutyczne mające służyć poprawie funkcjonowania człowieka (dziecka) w sferach fizycznej, emocjonalnej, poznawczej i lub społecznej, podczas którego, specjalnie przygotowany koń, stanowi integralną cześć procesu terapeutycznego, realizowanego przez wykwalifikowanego hipoterapeutę z zaleceniami kierującego lekarza na hipoterapię i we współpracy z innymi specjalistami prowadzącymi dane dziecko.

W hipoterapii należy wykorzystywać różnego rodzaju pomocy naukowe i literaturę. Polecam.

Dzięki zabawie dzieci nawiązują kontakt ze światem swoich marzeń. Zabawy grupowe dają dzieciom, możliwość pewnego treningu społecznego poprzez naukę uzgadniania ról, w których chciałyby się znaleźć.

Fundacja Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym „Hipoterapia” opracowała zestaw pomocy dydaktycznej w postaci zabawek. Zestaw obejmuje: książeczki do oglądania: „Nasze konie”, „Koń i sprzęt”, „Co jada koń?”, „Stajnia”; stemple z konturami konia; zeszyt do kolorowania; zestaw różnych układanek; klocki z obrazkami; zabawka dydaktyczna oraz gra planszowa „Wycieczka konna”.

W pracy terapeutycznej można wykorzystać następującą literaturę z zakresu zabaw w hipoterapii: Bogdanowicz Z., Zabawy dydaktyczne dla przedszkoli, Warszawa 1990. Flemming L., Zabawy ruchowe, Kielce 1998. Sikorek E., Księga zagadek, Kraków 2002. Silberg J., Gry i zabawy z dziećmi. Poznań 2000. Zainteresowanych Czytelników odsyłam do hasła: dogoterapia dziecka chorego oraz zestawu literatury. Piotr Kowolik

Literatura:

  1. Grzebieluch K., Rewalidacyjna wartość hipoterapii wobec osób niepełnosprawnych, W: Kościół w służbie osób niepełnosprawnych. Red. W. Kubiak, Kraków 2003.
  2. Krupiński J., Hipoterapia dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, „Hipoterapia” 1995, nr 1-4.
  3. Maciarz A., Mały leksykon pedagoga specjalnego, Kraków 2005.
  4. Strauss I., Hipoterapia – neurofizjologiczna gimnastyka lecznicza na koniu, Kraków 1996.
  5. Strumieńska A., (red.), Psychopedagogiczne aspekty hipoterapii dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, Warszawa 2003.

Netografia:

  1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Hipoterapia z dnia 15 lutego 2015 r.
  2. http://www.pthip.org.pl/hipoterapia/kanony_hipoterapii z dnia 15 lutego 2015 r.

Autor hasła:

dr Piotr Kowolik, Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Mysłowicach