IBBY - International Board on Books for Young People
To międzynarodowa organizacja non-profit, reprezentowana przez ludzi z całego świata, której głównym celem jest promocja literatury dziecięcej i młodzieżowej. Założona została w 1953 roku w Zurychu. W 1952 roku Jella Lepman zorganizowała spotkanie w Monachium pod hasłem międzynarodowego porozumienia poprzez książki dla dzieci. W spotkaniu uczestniczyło wielu znaczących autorów, wydawców, nauczycieli i filozofów, w wyniku czego została powołana komisja do stworzenia międzynarodowego forum na rzecz Książki dla Młodych -International Board on Books for Young People, w skrócie IBBY. Dziś siedziba główną IBBY mieści się w Bazylei w Szwajcarii. Aktualnie w jej skład wchodzi 74 sekcje działające na całym świecie.
Polska Sekcja IBBY- Stowarzyszenie Przyjaciół Książki dla Młodych istnieje od 1974 roku. Celami działania Polskiej Sekcji IBBY są: wspieranie rozwoju książki dla dzieci i młodzieży promując literaturę wartościową i ambitną pod względem literackim, plastycznym i edytorskim w kraju i na świecie; przyczynianie się do rozwijania wiedzy o literaturze dawnej i współczesnej dla młodych osób oraz zwracanie uwagi na historię tejże literatury; jednoczenie różnorodnych środowisk zajmujących się literaturą dla młodego czytelnika. Stowarzyszenie realizuje założone cele w następujących sposób: organizując imprezy o charakterze informacyjnym i naukowym dotyczące literatury dla młodego czytelnika; szukając i podtrzymując kontakty ze związanymi z książką dla dzieci i młodzieży stowarzyszeniami, związkami twórczymi, ośrodkami naukowymi; prowadząc zabawy, wykłady, spotkania twórców z czytelnikami i podobne tym akcje związane z upowszechnianiem czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży oraz wśród nauczycieli, bibliotekarzy, rodziców i wychowawców; pozyskując i gromadząc informacje dotyczące dawnej i współczesnej polskiej i zagranicznej książki dla dziecka; pozyskując i promując informacje dotyczących obcej literatury dla młodych; przekazując informacje o polskiej książce za granicę; zgłaszając twórców do nagród polskich i międzynarodowych; nagradzając najbardziej wartościowe książki polskie nagrodami ustanowionymi przez stowarzyszenie; przekazując polskiemu czytelnikowi informacje o nagradzanych dziełach literackich; delegując członków stowarzyszenia na zagraniczne spotkania i konferencje IBBY; podejmując międzynarodowe akcje związane z książką dla młodego czytelnika i uczestnicząc w tego typu akcjach organizowanych przez narodowe sekcje IBBY; utrzymując kontakty z innymi sekcjami narodowymi IBBY w celu wymiany informacji o dokonaniach twórczych oraz kierunkach rozwoju literatury dla młodych.
Polska Sekcja IBBY ma swój statut, partnerów (liczne muzea, biblioteki), jest wspierane przez członków do których należą także znane instytucje (biblioteki, portale internetowe) i wydawnictwa. Polska Sekcja IBBY angażuje się również w liczne akcje opiniując wnioski grantowe dla bibliotek i wydawców. Przekazuje także bibliotekom książki na nagrody w konkursach, bierze udział w akcji „Książka dla kresowiaka” oraz targach książki w wielu miastach w Polsce. Wszelkie informacje, w tym aktualności dotyczące działalności Polskiej Sekcji IBBY umieszczane są na jej stronie internetowej www.ibby.pl Zamieszczane są tu uaktualniane wciąż noty o książkach uznanych za najbardziej wartościowe. Należy podkreślić równocześnie, że Polska Sekcja IBBY regularnie nadsyła informacje do Newslettera IBBY www.ibby-europe.org
Międzynarodowa organizacja IBBY oraz Polska Sekcja IBBY organizuje konkursy w celu uhonorowania i promowania najbardziej wartościowej literacko i artystycznie książki dla młodego czytelnika. Do konkursów organizowanych przez Polska Sekcję IBBY należy: 1.Konkurs „Książka Roku”, który został ustanowiony w 1988 roku i dotyczy współczesnej literatury beletrystycznej wydanej w Polsce. Polska edycja konkursu to odpowiednik podobnych, realizowanych przez narodowe sekcje IBBY. Nagrody są finansowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i przyznawane w 3 kategoriach: dla najlepszego pisarza (dwie równorzędne nagrody – za książkę dla dzieci i za książkę dla młodzieży), dla najlepszego ilustratora (dwie równorzędne nagrody – za książkę obrazkową dla najmłodszych oraz za ilustracje i koncepcję graficzną w książce dla starszych), dla osoby działającej wyjątkowo aktywnie na rzecz upowszechniania czytelnictwa dla młodego czytelnika. Wydawcy nagrodzonych książek uzyskują prawo do używania znaku graficznego nagrody w tych książkach. 2. Nagroda „DONGA”, która przyznawana jest wydawcom zgłaszającym swoje publikacje. Dwa zespoły jurorów: jeden złożony z profesjonalistów (pisarzy, krytyków, redaktorów, grafików i poligrafów), drugi z dzieci – adresatów książek decyduje o przyznaniu nagrody- statuetki Donga (postaci literackiej wymyślonej przez Edwarda Leara i narysowanej przez Bohdana Butenkę). Brana jest pod uwagę zarówno literaturę polską, jak i przekłady. Oceniane są nie tylko walory literackie, plastyczne i merytoryczne książek, ale nade wszystko ich staranność wydania. Nagroda „DONGA” to jedyny konkurs w Polsce, gdzie młodzi czytelnicy sami mogą wybierać swoje ulubione książki. 3. Medale Polskiej Sekcji IBBY, które przyznawane są przez zarząd stowarzyszenia za całokształt działalności twórczej, najwybitniejszym polskim autorom i ilustratorom książek dla dzieci. Medale są polskimi odpowiednikami Medali im. Hansa Christiana Andersena.
Nagrody i odznaczenia międzynarodowej organizacji IBBY:1. Lista Honorowa IBBY- jako jedna z form promocji dobrej literatury dziecięcej (autorów, ilustratorów i tłumaczy z krajów, będących członkami IBBY). Co dwa lata wpisywane są na tę listę najlepsze nowości. Kryterium wyboru jest wysoki poziom literacki i artystyczny, a także uniwersalne przesłanie książki otwierające jej drogę na ogólnoświatowy rynek książki. 2. Literacka Nagroda Pamięci Astrid Lindgren ustanowiona w 2002 roku przez rząd szwedzki, mająca na celu zwiększenie zainteresowania literaturą dziecięcą i młodzieżową na świecie oraz propagowanie praw dziecka. Nagroda przyznawana jest przez Szwedzką Narodową Radę Kultury autorom i ilustratorom, których zasługi w dziedzinie literatury dla dzieci i młodzieży zostały określone jako wysoko artystyczne oraz prezentują ducha humanistycznego, bliskiego Astrid Lindgren. Nagroda może zostać przyznana również osobom, organizacjom czy instytucjom, mającym pokaźny wkład w upowszechnianie czytelnictwa wśród młodych czytelników. 3. Bologna Ragazzi Award jest międzynarodową nagrodą przyznawaną wydawcom za książkę innowacyjną pod względem graficznym i edytorskim. Przyznawana jest podczas Targów w Bolonii i porównywana ze względu na jej wysoki poziom do filmowych Oskarów. Międzynarodowe jury rozstrzyga konkurs w kilku kategoriach: „Fiction”( dla książek – wytworów wyobraźni, baśni, fantastyki), „Non Fiction” (dla książek o propagujących naukę, kulturę, sztukę), „New Horizons” (dla innowacyjnych książek z krajów arabskich, Ameryki Łacińskiej, Azji i Afryki) oraz „Opera Prima” (dla młodych ilustratorów). 4. Nagroda im. Hansa Christiana Andersena, nazywana „Małym Noblem”, uznawana za najwyższe wyróżnienie w dziedzinie twórczości literackiej dla dzieci i młodzieży. Przyznawana jest od roku 1956, co dwa lata, autorom i ilustratorom książek dziecięcych. Nominacje do tej prestiżowej nagrody zgłaszane są przez narodowe sekcje IBBY, a wyboru laureatów dokonuje międzynarodowe jury, w którego skład wchodzą znawcy literatury dziecięcej. Na nagrodę składają się: złoty medal i dyplom, wręczane na uroczystej ceremonii, podczas Kongresu IBBY. Patronem nagrody jest Jej Wysokość, Małgorzata II, Królowa Danii. Z okazji przyznania nagrody ukazuje się zawsze specjalny numer czasopisma „Bookbird”, w którym zamieszczane są nazwiska nominowanych.
IBBY jako organizacja pozarządowa z oficjalnego statusu w UNESCO i UNICEF, pełni role adwokata książek dla dzieci. IBBY jest zobowiązana do przestrzegania zasad Międzynarodowej Konwencji o Prawach Dziecka, ratyfikowanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Organizacja zachęca do tworzenia sekcji narodowych we wszystkich częściach świata, w związku z faktem, że książki dla dzieci i młodzieży odgrywają istotną rolę w ich wychowaniu. Apeluje o kontakt z książkami, które wnoszą do życia młodego człowieka szerszą wiedzę o innych krajach, pomagają zrozumieć inne kultury, a tym samym służą sprawie pokoju. |
Literatura:
- www.ibby.pl
- www.ibby.org
- www.ibby-europe.org
- www.culture.pl
- www.bookfair.bolognafiere.it
- www.alma.se
Autorka hasła:
dr Anna Józefowicz, Uniwersytet w Białymstoku,