Mediacje rówieśnicze
Mediacje zasadniczo to przejaw tzw. ADR (Alternative Dispute Resolution), czyli metody pozasądowego (alternatywne od sądowych) rozwiązywania sporów. Mają swoją genezę w rozwiązaniach amerykańskich, wprowadzonych oficjalnie do tamtejszego systemu federalnego pod koniec lat 70 XX wieku, jako efekt tzw. Pound Conference, w trakcie której profesor Frank Sanders przedstawił koncepcję reformy systemu sądownictwa (multidoor courhouse), zgodnie z którą sprawy wniesione do sądu mogłyby być rozwiązywane nie tylko wyrokiem w postępowaniu sadowym, lecz także przez wykorzystanie alternatywnych metod rozwiązywania konfliktów[1] . Mediacja jest podstawową i najbardziej znaną alternatywną metodą rozwiązywania sporów, nazywaną niekiedy królową ADR[2].
Elementem charakteryzującym mediacje (w odróżnieniu od negocjacji i innych form ADR takich jak arbitraż, mini- trial) jest to, że prowadzi je mediator - bezstronna, neutralna osoba trzecia, która pomaga skonfliktowanym osobom rozwiązać ich konflikt. Z wyjątkami przewidzianymi w ustawach, które wprowadzają instytucję mediacji (np. ustawa z dnia 17 listopada 1964r. - Kodeks postępowania cywilnego, ustawa z dnia 6 sierpnia 1997r.- Kodeks postępowania karnego) mediatorem może być każdy pełnoletni, nieubezwłasnowolniony, posiadający także pełnię praw publicznych. Udział w mediacjach (nawet jeśli strony kieruje do mediacji sąd) jest dobrowolny, a ich przebieg poufny.
Mediacji dokonuje się zasadniczo w sprawach spornych, które mają lub mogą mieć swój finał na sali sądowej.
Jednakże specyficznym przejawem mediacji są mediacje rówieśnicze.
Mediacje rówieśnicze to formy rozwiązywania sporów w szkołach. Współcześnie przemoc w szkole niestety nie jest zjawiskiem marginalnym. Aby jej przeciwdziałać podejmowane są różne inicjatywy (rozmowy wychowawcze, indywidualne spotkania z pedagogiem lub psychologiem szkolnym), często niestety bezskuteczne. Dlatego też należy poszukiwać alternatywy. R. Raszewska- Skałecka wskazuje, że mediacja może okazać się alternatywną metodą wychowawczą w szkole, propagującą ideę sprawiedliwości naprawczej w zapobieganiu zjawiska agresji[3].
Zasady czy procedury mediacji rówieśniczych nigdzie nie zostały uregulowane wprost, jednakże stosuje się do nich procedury znane mediacjom cywilnym, z pewnymi wyjątkami wynikającymi z naturalnych ich odmienności. W przeciwieństwie do mediacji tradycyjnych prowadzi je para mediatorów pod nadzorem opiekuna mediacji. Najczęściej mediację rówieśniczą prowadzą odpowiednio przygotowani do tego uczniowie (mediatorzy rówieśniczy) działający np. w ramach szkolnego centrum mediacji[4]. Choć mediatorami mogą być także dorośli tj. nauczyciele, psycholog czy pedagog szkolny.
Dodatkowym czynnikiem zachęcającym do mediacji rówieśniczych jest zapewne fakt, że za mediacjami przemawia zasada rezygnacji z kar. Oznacza to, że w trakcie mediacji rodzice i nauczyciele zobowiązują się do niestosowania kar wobec uczniów, którzy do niej przystąpili[5].
Przebieg mediacji rówieśniczych podobny jest do tradycyjnych mediacji. Mediacje wszczyna się na wniosek albo stron albo opiekuna mediacji, a jeśli strony dojdą do porozumienia to kończą się one ugodą.
Metody rozwiązywania sporów w szkołach w ramach mediacji rówieśniczych cieszą się coraz większą popularnością. Wpływ na to mają państwowe oraz lokalne inicjatywy takie jak np. program pod patronatem Marka Michalaka- Rzecznika Praw Dziecka "Mediacja rówieśnicza w szkole metodą przeciwdziałania agresji i niedostosowaniu społecznemu młodzieży", czy program Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Krakowie[6]. |
Literatura:
- Białecki M., Mediacja w postępowaniu cywilnym. Warszawa 2012.
- Cetera M., D. Federowska, MEDIATOR –nowe umiejętności i kwalifikacje dla pedagoga i psychologa. Wrocław 2010.
- Gmurzyńska R., R. Morek, Mediacje. Teoria i praktyka, Warszawa 2014.
- Raszewska- Skałecka R. , Mediacje rówieśnicze jako instrument przeciwdziałania agresji i rozwiązywania konfliktów w szkole. W: M. Tabernacka, Mediacje ponad podziałami, Wrocław 2013.
Autorki hasła:
apl. adw. mgr Dobrosława Tomzik - Izba Adwokacka w Katowicach
apl. adw. mgr Katarzyna Szalonka - Izba Adwokacka w Katowicach
Przypisy:
- ↑ S. Kordasiewicz w: E. Gmurzyńska, R. Morek, Mediacje. Teoria i praktyka, Warszawa 2014, s. 45
- ↑ M. Białecki, Mediacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2012, s.34
- ↑ R. Raszewska- Skałecka, Mediacje rówieśnicze jako instrument przeciwdziałania agresji i rozwiązywania konfliktów w szkole. w: M. Tabernacka, Mediacje ponad podziałami, Wrocław 2013, s. 76
- ↑ Źródło : http://mediacjarowiesnicza.pl/
- ↑ M. Cetera, D. Federowska, MEDIATOR – nowe umiejętności i kwalifikacje dla pedagoga i psychologa, Wrocław 2010, s. 79.
- ↑ Więcej na ten temat: http://www.rops.krakow.pl/