Seksualizacja - hasło otwarte
Zjawisko sprowadzania wartości człowieka do jego seksualności w wymiarze cielesnym i uprzedmiotowienia seksualnego często nieadekwatnie do wieku danej jednostki; ma miejsce w kulturze współczesnej i dotyczy głównie kultury masowej i reklamy, co rzutuje na całokształt życia społecznego (American Psychological Association, 2013; Grzelak, 2013; Trojanowska, 2014).
Zjawisko seksualizacji nie jest tożsame z uznaniem seksualności dzieci i młodzieży. Jest ono uznawane za szkodliwe i polega na: przekazywaniu dziecku zasad i norm zachowań seksualnych charakterystycznych dla ludzi dorosłych; promowaniu seksualnych stereotypów; wartościowaniu ludzi w oparciu o ich atrakcyjność seksualną; traktowaniu człowieka jak przedmiotu seksualnego, którym można manipulować w oparciu o przekonanie, że nie jest on zdolny do samodzielnego podejmowania niezależnych decyzji; hamowaniu kształtowania właściwego nastawienia młodych ludzi do swojej płci, cielesności, roli płciowej i seksualności; obniżaniu poczucia własnej wartości i samooceny, a w konsekwencji negatywnym wpływie na zdrowie psychiczne, np. poprzez inwazyjne zabiegi kosmetyczne, czy zaburzenia odżywiania; zaburzaniu obrazu tworzenia relacji między dziewczynkami a chłopcami w wymiarze przyjacielskim i intymnym, co w skrajnych przypadkach prowadzić może do przemocy seksualnej (Durham, 2010; Papadopoulos, 2010; Izdebski i Wąż, 2011; American Psychological Association, 2013).
Przemiany społeczno-kulturowe ostatnich dziesięcioleci wykształciły nowe podejście do okresu dzieciństwa. Pozytywnym efektem jest fakt pojawienia się praw dziecka, czy ochrony dzieci przez państwo. Jednocześnie jednak zaczęła zanikać granica pomiędzy dzieciństwem a dorosłością. Widoczne jest to w środkach komunikacji wizualnej, gdy wizerunek dzieci nie różni się niczym od wizerunku dorosłych – makijaże, fryzury, ubrania, mimika twarzy małych dziewczynek często nie różnią się od tych prezentowanych przez dorosłe kobiety. Z kolei dorosłe kobiety często prezentowane są w sposób charakterystyczny dla kilkuletnich bądź kilkunastoletnich dziewczynek. W przypadku chłopców seksualizacja generuje przekonanie, iż seks jest dla mężczyzny atrybutem dominacji i kontroli nad kobietami, a nie przejawem intymności (Papadopoulos, 2010; Czerwiec i Potyrała, 2015). Do dzieci coraz częściej docierają przekazy przeznaczone wyłącznie dla dorosłych. Powoduje to sytuację, w której młodzi ludzie wcześniej zaczynają mieć kontakt z treściami nieprzystosowanymi do poziomu ich rozwoju intelektualnego i psychicznego, np. przekazami w zbyt dużym stopniu przesyconymi seksualnością i erotyzmem (Ejsmont i Kosmalska, 2005; Izdebski i Wąż, 2011; Czerwiec, 2015).
Literatura:
- American Psychological Association, 2013. Raport na temat seksualizacji dziewcząt. W: Odebrana niewinność. O seksualizacji kobiet i dziewcząt we współczesnej kulturze, Stowarzyszenie Twoja Sprawa (red.), Raporty. Warszawa
- Czerwiec K., 2015. Problemy biologii człowieka - implikacje społeczne i edukacyjne. Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków
- Czerwiec K., Potyrała K., 2015. Sex education in Poland and worldwide against the background of social transformations and knowledge development. W: Women in the Cultural Mozaic. Women’s social and educational challenges in international perspective, Lubińska-Bogacka M., Zawisza E. (red.). Volume II. Wydawnictwo Scriptum, Kraków
- Durham M. G., 2010. Efekt Lolity. Wizerunek nastolatek we współczesnych mediach i jak sobie z nim radzić. Prószyński Media Sp. z o.o, Warszawa
- Ejsmont M., Kosmalska B., 2005. Media, wartości, wychowanie. Wydawnictwo Impuls, Kraków
- Grzelak S., 2013. Seksualizacja w przestrzeni publicznej i jej wpływ na młodzież. Świat problemów, 6 (245)
- Izdebski Z., Wąż K. 2011. „Edukacja seksualna”. „Edukacja. Studia. Badania. Innowacje”, 1 (113)
- Papadopoulos L., 2010. Sexualization of Young People Review. Home Office Publication, London
- Trojanowska P., 2014. Seksualizacja dzieci i młodzieży – przyczyny, przejawy, konsekwencje i propozycje przeciwdziałania. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka. tom 13, nr 2
Autorka hasła:
dr Karolina Czerwiec, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie