Tekst źródłowy strony Edukacja seksualna

Podnoszenie poziomu  świadomości i kultury w sferze seksualności jako wartości, zdrowia seksualnego, odpowiedzialności i ochrony przed przemocą seksualną i brakiem tolerancji wobec różnych przejawów płciowości, właściwego rozwoju osobowości i tożsamości, rozumienia przemian okresu dojrzewania, akceptowania swojej płciowości, relacji interpersonalnych, społecznych i psychologicznych w odniesieniu do kultury, religii, rozwoju i wartości danego kraju (Imieliński, 1987; Obuchowska i Jaczewski, 2002; Berger i in., 2008; Izdebski i Wąż, 2011; Jaczewski, 2014; Czerwiec, 2015); dotyczy różnych przejawów seksualności w kontekście biologicznym, zdrowotnym, medycznym, genetycznym, psychologicznym, etycznym, antropologicznym i kulturowym oraz w oparciu o rzetelne badania naukowe; to część nauki o człowieku integrująca ze sobą zagadnienia anatomii i fizjologii człowieka, seksuologii, psychologii, wychowania i norm społecznych oraz popularyzacja wiedzy o zdrowiu i jego zagrożeniach, pogłębianiu wiedzy o własnym organizmie i kształtowaniu właściwych postaw wobec ludzkiej płciowości i socjalizacji z uwzględnieniem bieżących problemów socjonaukowych i interdyscyplinarnego podejścia do kwestii seksualności człowieka (Czerwiec, 2015). 

Promocję wychowania seksualnego (terminu wprowadzonego po I wojnie światowej) rozpoczęli w XVIII wieku Johannes Basedow i Robert Beddoës, a na przestrzeni kolejnych wieków, włączaniem w nie aspektów psychologicznych i pedagogicznych nadających seksualności moralnych wartości wychowawczych zajmowali się: Magnus Hirschfeld, Richard Freiherr von Krafft-Ebing, Zygmunt Freud, Alfred Charles Kinsey, Auguste Henri Forel, Bronisław Malinowski. Z początkiem XX wieku zaczęły powstawać programy edukacji seksualnej konstruowane przez psychiatrów. W latach 40. i 50. XX wieku rozpoczął się w Szwecji i Wielkiej Brytanii okres nowoczesnego wychowania seksualnego oraz ukazanie się pierwszego podręcznika „Sex Education” autorstwa Cyryla Bibby’ego. Wtedy też, znaczna część państw europejskich wprowadziła edukację seksualną do szkół na różnych poziomach kształcenia, choć w odmiennej formie (Kozakiewicz, 1977; Chomczyńska-Miliszkiewicz, 2002; Walendzik-Ostrowska, 2010; Czerwiec, 2015).

Istotną rolę edukacji seksualnej dostosowanej do wieku uczniów podkreślano na Konferencji na rzecz Ludności i Rozwoju w 1994 roku w Kairze, IV Światowej Konferencji na rzecz Kobiet w Pekinie w 1995 roku, Kongresie Seksuologicznym w 1993 roku w Rio de Janeiro, a prawo dostępu do niej gwarantują  Konwencja Praw Dziecka i Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (Jabłońska, 2000; Goraj, 2011; Czerwiec, 2015). Z kolei OZN i WHO określają zadania szkoły w zakresie edukacji seksualnej: przekazywanie właściwej wiedzy o przemianach biologicznych i psychospołecznych na różnych etapach rozwoju człowieka i zdrowiu seksualnym, uświadamianie w zakresie szerzenia się chorób przenoszonych drogą płciową i przemocy seksualnej, promowanie zasad higieny osobistej, kształtowanie dojrzałości seksualnej i właściwego nastawienia do erotyzmu, związków międzyludzkich i współżycia płciowego (Lew-Starowicz i Lach-Długołęcka, 1998; Czerwiec, 2015).

Wyróżniono trzy typy edukacji seksualnej:  
* typ A: wychowanie do abstynencji i czystości seksualnej;
* typ B: oparty na biologicznych aspektach funkcjonowania organizmu człowieka;
* typ C: łączący założenia edukacji typu A i B (Goraj, 2011; Czerwiec, 2015).

Istnieją 4 rodzaje wychowania seksualnego:
* populacyjne - związane z prokreacją i istotą przyrostu naturalnego;
* oparte na przygotowaniu do życia seksualnego i promowaniu antykoncepcji ograniczającej liczbę ciąż wśród nieletnich;
* uwzględniające komunikację międzyludzką, równości płci i antykoncepcję jako środek zapobiegający ciążom wśród nastolatek, czy chorobom przenoszonym drogą płciową;
* przygotowujące do małżeństwa i życia w rodzinie w kontekście psychologicznym, ekonomicznym, społecznym oraz w odniesieniu do religii i tradycji danego kraju (Kozakiewicz, 1980).

'''Literatura:'''

# Berger D., Bernard S., Khzami S., Selmaoui S., Carvalho G., 2008. Sex Education: Teachers’ and future teachers’ conceptions and social representations; what relevance for teachers’ training?. W: XIII IOSTE Symposium, The Use of Science and Technology Education for Peace and Sustainable Development, Turkey 
# Chomczyńska-Miliszkiewicz M., 2002. Edukacja seksualna w społeczeństwie współczesnym. Konteksty pedagogiczne i psychospołeczne. Wydawnictwo UMCS, Lublin 
# Czerwiec K., 2015. Problemy biologii człowieka - implikacje społeczne i edukacyjne. Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków
# Goraj J., 2011. Dobre wyniki ‘Wychowania do życia w rodzinie’. W: Wychowawca, 5
# Imieliński K., 1987. Medycyna i seks. Historia i współczesność. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa
# Izdebski Z., Wąż K. 2011. „Edukacja seksualna”. „Edukacja. Studia. Badania. Innowacje”, 1 (113)
# Jabłońska B., 2000. Powinności państwa względem rodziny w zakresie wychowania seksualnego dzieci i młodzieży. W: Edukacja prorodzinna, Chymuk M., Topa D. (red). Wydawnictwo Naukowe AP, Kraków
# Jaczewski A., 2014. Seksualność dzieci i młodzieży. Pół wieku badań i refleksji. Wydawnictwo Difin, Warszawa 
# Kozakiewicz M., 1977. Moralne aspekty wychowania seksualnego. W: Seksuologia społeczna. Zagadnienia psychospołeczne, Imieliński K. (red.). Wydawnictwo PWN, Warszawa
# Kozakiewicz M., 1980. Kulturowe modele wychowania seksualnego. W: Seksuologia kulturowa, Imieliński K. (red.). PWN, Warszawa
# Lew-Starowicz Z., A. Lach-Długołęcka A., 1998. Podstawy edukacji seksualnej w szkole. W: Biologia w Szkole, 3
# Obuchowska I., Jaczewski A., 2002. Rozwój erotyczny. Wydawnictwo Żak, Warszawa Walendzik-Ostrowska A., 2010. Historia wychowania seksualnego w Polsce. W: Remedium, 9.

'''Autorka hasła:'''

dr Karolina Czerwiec, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

[[kategoria:Biologiczny konstrukt dzieciństwa]]