Policyjna izba dziecka
Zasady funkcjonowania policyjnej izby dziecka określa Zarządzenie nr 134 Komendanta Głównego Policji z dnia 30 października 2012 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań w policyjnej izbie dziecka[1]. Zgodnie z nim, kierownik izby dziecka, organizując służbę, wyznacza co najmniej jednemu policjantowi w izbie funkcję dyżurnego i co najmniej jednemu funkcję wychowawcy. Do służby w izbie kieruje się policjantów, którzy ukończyli doskonalenie zawodowe lokalne w zakresie metod i form pełnienia służby w izbie. Kierownik izby może kierować do pracy w izbie pracowników, którzy będą wspomagali policjantów.
Policyjne izby dziecka powstają z myślą o nieletnich, którzy wchodzą w konflikt z prawem bądź samowolnie opuszczają schroniska dla nieletnich lub zakłady poprawcze. W izbie dziecka dopuszcza się zatrzymanie nieletniego między 13 a 17 rokiem życia, wobec którego istnieje podejrzenie popełnienia czynu karalnego bądź obawa przed ukryciem się nieletniego, zatarciem przez niego śladów przestępstwa, bądź gdy nie można ustalić tożsamości nieletniego. Maksymalny czas pobytu nieletniego w izbie to 72 godziny. W przypadku samowolnego opuszczenie przez nieletniego schroniska dla nieletnich bądź zakładu poprawczego czas ten wynosi do 5 dni.
Do izby nie wolno wnosić przedmiotów, których użycie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia człowieka. Policjanci oraz pracownicy wykonujący w izbie zadania są zobowiązani odebrać je zatrzymanym dzieciom i pozostawić w miejscu wskazanym przez kierownika izby. Policjantom pełniącym służbę w izbie zabrania się: pozostawiania bez nadzoru nieletnich umieszczonych w izbie; opuszczania izby bez zgody kierownika lub wyznaczonego przez niego policjanta; wpuszczania do izby osób nieuprawnionych; udzielania osobom nieuprawnionym informacji o nieletnich umieszczonych w izbie; umożliwiania kontaktowania się nieletnich umieszczonych w izbie z nieletnim umieszczonym w pokoju izolacyjnym lub izolatce sanitarnej. Każdorazowo przed otworzeniem drzwi sypialni dla nieletnich, pokoju izolacyjnego lub izolatki sanitarnej, w której przebywa nieletni, policjant jest zobowiązany sprawdzić przez wizjer jego zachowanie. Policjanci pełniący służbę w izbie są zobowiązani na bieżąco kontrolować zachowanie nieletniego w niej umieszczonego. Kontrola zachowania nieletniego przebywającego w sypialni dla nieletnich odbywa się nie rzadziej niż co 30 minut. Kontrola zachowania nieletniego umieszczonego w pokoju izolacyjnym odbywa się nie rzadziej niż co 15 minut. Kontrola zachowania nieletniego umieszczonego w izolatce sanitarnej odbywa się według zaleceń lekarskich, nie rzadziej jednak niż co 15 minut. Decyzję o umieszczeniu nieletniego w pokoju izolacyjnym albo izolatce sanitarnej podejmuje kierownik izby lub wyznaczony przez niego policjant[2].
Nieletni, niezwłoczne po przyjęciu do izby zostaje zapoznany z regulaminem pobytu w izbie, przysługującymi mu prawami i ciążącymi na nim obowiązkami, szczegółowym porządkiem dnia oraz poinformowany o wyposażeniu izby w urządzenia monitorujące, w tym służące również do obserwowania i rejestrowania obrazu – w przypadku ich zainstalowania. Do obowiązków wychowawcy pełniącego służbę w izbie dziecka w szczególności należy: wykonywanie poleceń kierownika izby, a pod jego nieobecność dyżurnego izby; zapoznanie się niezwłocznie po rozpoczęciu służby w izbie z przebiegiem poprzedniej służby; prowadzenie z nieletnim zajęć wychowawczo-opiekuńczych, kulturalno-oświatowych, sportowo-rekreacyjnych oraz nadzorowanie nieletnich podczas prac porządkowych na terenie izby; czuwanie nad przestrzeganiem przez nieletnich zasad współżycia społecznego; zapewnienie dbałości o higienę osobistą nieletnich, czystość i porządek w izbie oraz o korzystanie przez nieletnich z wyposażenia izby zgodnie z jego przeznaczeniem; niezwłoczne powiadamianie kierownika izby lub wyznaczonego przez niego policjanta o wystąpieniu zagrożenia życia lub zdrowia człowieka, zniszczeniu wyposażenia izby lub innym groźnym w skutkach zdarzeniu; kontrola zachowania nieletnich w izbie[3].
Podstawową metodą pracy stosowaną w policyjnej izbie dziecka jest metoda obserwacji pedagogicznej, która pozwala na zebranie dodatkowych informacji na temat zatrzymanego nieletniego oraz na ustalenie wniosków z tejże obserwacji, które mogą być przydatne w dalszym postępowaniu z nieletnim. Funkcjonariusze prowadzą również poradnictwo. Prowadzą rozmowy wychowawczo – profilaktyczne z nieletnimi, z ich rodzicami bądź opiekunami, kierują na terapię rodzinną i do innych poradni ze względu na rodzaj zdiagnozowanego problemu. Z każdym nieletnim wychowawca przeprowadza rozmowę wstępną, która pozwala poznać zatrzymanego, a także jego problem. Dzięki zdobytym informacjom wychowawca prowadzi zajęcia o odpowiednim charakterze i programie.
Wychowawca ma również za zadanie rozwijać myślenie i wzbogacać wiedzę zatrzymanych nieletnich. Powinien organizować on zajęcia w świetlicy takie jak: zajęcia dydaktyczne oraz zajęcia twórczo-terapeutyczne, np. arteterapię, tj. resocjalizację przez sztukę, a w jej ramach m.in.: plastykoterapię, muzykoterapię, ergoterapię, flimoterapię, biblioterapię, poezjoterapię, baśnioterapię, bajkoterapię, choreoterapię, meloterapię, pisanie wypracowań na interesujący dziecko temat, czytanie prasy, oglądanie telewizji, pogadanki, gra w ping-ponga czy bilard i inne, zgodne z zainteresowaniami zatrzymanych. Poza tym wychowawca powinien prowadzić zajęcia na świeżym powietrzu, na placu spacerowym. Każde zajęcia muszą być dostosowane do wieku oraz umiejętności nieletnich.
Zajęcia dydaktyczne powinny być zgodne z programem nauczania w szkole, do której przed zatrzymaniem dziecko uczęszczało. Po każdych zajęciach wychowawca powinien ocenić stopień zaangażowania dziecka oraz poprawność opracowanego materiału.
Każdy funkcjonariusz pracujący w policyjnej izbie dziecka powinien wykazać się pomysłowością w organizacji zajęć dydaktycznych oraz świetlicowych. Powinny go również cechować: umiejętność nawiązywania kontaktów, umiejętność słuchania, umiejętność udzielania bezinteresownej pomocy, umiejętność przewidywania czy otwartość.
Wychowawca dysponuje również narzędziem do stosowania metody nagradzania i karania wychowawczego, a mianowicie może on za pozytywne całodniowe zachowanie nieletniego nagrodzić go pochwałą, natomiast w razie negatywnego zachowania może ukarać upomnieniem. W przypadku, gdy negatywne zachowanie nieletniego zagraża bezpieczeństwu jego i innych wychowawca może umieścić go w pomieszczeniu izolowanym.
W ramach działalności profilaktycznej policyjnej izby dziecka zaleca się również organizowanie szkoleń o charakterze informacyjnym dla rodziców i dla nauczycieli. Policjanci organizują więc spotkania profilaktyczne w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach, a także wygłaszają pogadanki na imprezach masowych skierowanych do nieletnich.
Dodatkowo dobra praktyką jest prowadzenie przez izbę dziecka telefonu zaufania, który służyły udzielaniu pomocy nieletnim, ich rodzicom, opiekunom. Podczas takiej rozmowy można uzyskać wiedzę prawną dotyczącą odpowiedzialności karnej nieletnich, a także informacje o lokalnych instytucjach, w których można szukać pomocy.
Realizowanie przedstawionych metod pracy pozwala na pełnienie przez policyjną izbę dziecka następujących funkcji[4]:
Funkcja opiekuńczo – wychowawcza. Po zatrzymaniu nieletniego przez policjantów istotne jest zapewnienie mu opieki. Nieletniemu zapewnia się także możliwość wypoczynku i snu. Bardzo istotną rolę odgrywają rozmowy indywidualne z nieletnim. Zatrzymani opisując swą sytuację życiową, problemy, pozwalają się poznać. Osoby te często szukają oparcia i zrozumienia wśród wychowawców. Wytworzenie więzi emocjonalnej między zatrzymanym, a „przełożonym” jest bardzo pomocne w kolejnych działaniach wychowawczych.
Funkcja selekcyjna. Zebrany materiał służy do określenia wniosków dotyczących dalszych losów nieletniego.
Funkcja diagnostyczna. Stanowi podstawę działania Izby i jest przydatna do celów praktycznych w zakresie stosowania diagnozy. Jest to zwykle diagnoza sytuacji rodzinnej, stanu zdrowia i trudności pojawiających się w nauce.
Funkcja profilaktyczne. Rozmowy profilaktyczno – wychowawcze policjanta z nieletnim, podczas których wychowawca stara się dowiedzieć o problemach nieletniego, które są podłożem określonych zachowań. Powinna zmobilizować wychowanka do modyfikacji jego postępowania, jej zadaniem jest pełnienie funkcji diagnostycznej oraz rozwiązanie problemu. Jest to głównie rozmowa bezpośrednio kierowana, nawiązana, jako reakcja na negatywne zachowania, często wyzwala reakcje obronne u wychowanka, które przejawiać się mogą w biernej bądź agresywnej postawie wobec policjanta.
Dopóki policyjna izba dziecka będzie realizowała rzetelnie wszystkie powyższe funkcje, dopóty będzie spełniała swoje cele? |
Literatura:
- Założone i rzeczywiste funkcje policyjnej izby dziecka, http://izbadziecka.policja.waw.pl/portal/dzi/1765/39115/ZALOZONE_I_RZECZYWISTE_FUNKCJE_POLICYJNEJ_IZBY_DZIECKA.html dostęp: 30.11.2014.
- Zarządzenie nr 134 Komendanta Głównego Policji z dnia 30 października 2012 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań w policyjnej izbie dziecka.
Zalecane uzupełniające zagadnienia oraz literatura:
- Policyjna izba dziecka jako placówka resocjalizująca (np. M. Jamrożek, Policyjna Izba Dziecka w systemie profilaktyki i resocjalizacji, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2001, nr 8);
- Policyjna izba dziecka w profilaktyce demoralizacji i czynów karalnych nieletnich (np. M. Jamrożek, Od izby zatrzymań do policyjnej izby dziecka (studium monograficzne), Kielce 2012),
- Resocjalizacja nieletnich (np. Skuteczna resocjalizacja. Doświadczenia i propozycje, Z. Bartkowicz, A. Węgliński (red.), Lublin 2008),
- Efektywność policyjnych izb dziecka (np. Efektywność instytucjonalnych form pomocy na rzecz młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym, Z.B. Gaś (red.), Lublin 2008).
Autorka hasła:
dr Ewa Sowa-Behtane, Ignatiaum Kraków
Przypisy:
- ↑ Zarządzenie nr 134 Komendanta Głównego Policji z dnia 30 października 2012 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań w policyjnej izbie dziecka.
- ↑ Zarządzenie nr 134 Komendanta Głównego Policji z dnia 30 października 2012 r. w sprawie metod i form wykonywania zadań w policyjnej izbie dziecka.
- ↑ Tamże.
- ↑ Założone i rzeczywiste funkcje policyjnej izby dziecka, http://izbadziecka.policja.waw.pl/portal/dzi/1765/39115/ZALOZONE_I_RZECZYWISTE_FUNKCJE_POLICYJNEJ_IZBY_DZIECKA.html dostęp: 30.11.2014.