Praca dzieci: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dzieciństwa
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Utworzono nową stronę "Pracownikiem w rozumieniu prawa pracy (art. 2 kodeksu pracy) co do zasady może być jedynie osoba pełnoletnia. Wyjątkowo Konstytucja RP (w art. 65) i kodeks pracy do...")
 
m
 
Linia 35: Linia 35:
 
'''Autorki hasła:'''
 
'''Autorki hasła:'''
  
apl. adw. mgr Dobrosława Tomzik, Izba Adwokacka w Katowicach
+
apl. adw. mgr Dobrosława Tomzik, Izba Adwokacka w Katowicach<br />
 
apl.adw. mgr Katarzyna Szalonka, Izba Adwokacka w Katowicach
 
apl.adw. mgr Katarzyna Szalonka, Izba Adwokacka w Katowicach
  

Aktualna wersja na dzień 23:22, 13 mar 2016

Pracownikiem w rozumieniu prawa pracy (art. 2 kodeksu pracy) co do zasady może być jedynie osoba pełnoletnia. Wyjątkowo Konstytucja RP (w art. 65) i kodeks pracy dopuszczają pracę osób poniżej 18r.ż., jednakże nie skutkuje ona zawieszeniem obowiązku szkolnego.
Praca dzieci może mieć jedynie postać:

  • pracy zawodowej w szczególnych warunkach (praca pracownika młodocianego),
  • wykonywania pracy w działalności kulturalnej, artystycznej, sportowej lub reklamowej.

Poniekąd dzieci wykonują obowiązki jak pracownicy (choć pracownikami, wtedy nie są) w przypadku szeroko pojętego wolontariatu.

Pracownikiem młodocianym może być dziecko, które ukończyło 16 rok życia (od 1 września 2018 r.- 15 rok życia), a nie ukończyło lat 18. Pracownik młodociany może świadczyć pracę tylko w dwóch przypadkach tj. albo w ramach przygotowania do zawodu (jak uczniowie szkół zawodowych) albo przy tzw. pracach lekkich. Warto zauważyć, że aktywizacją młodocianych na rynku pracy zajmują się wprowadzone ustawą z 20 kwietnia 2004r. -o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Ochotnicze Hufce Pracy[1], Mają za zadanie organizować zatrudnienie, w taki sposób aby przeciwdziałać marginalizacji i wykluczeniu społecznemu młodzieży.

Ponadszesnastoletni młodociany może zostać pracownikiem jeśli:

  • ukończył co najmniej gimnazjum oraz
  • przedstawi świadectwo lekarskie niestwierdzające przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania danego rodzaju pracy.

Każdy stosunek pracy jest nawiązywany pomiędzy pracownikiem a młodocianym pracownikiem. Umowa taka w drodze wyjątku może być zawarta z osobami, które nie ukończyły gimnazjum. Wówczas konieczne jest spełnienie dodatkowych wymogów (m.in. złożenie wniosku przez przedstawiciela ustawowego, czy uzyskanie pozytywnej opinii psychologiczno-pedagogicznej)[2]. Przygotowanie do zawodu może mieć dwie formy: praktyczną naukę zawodu albo przyuczania do określonej pracy. Zasadnicza różnica pomiędzy tymi formami przygotowania przedstawia się w określeniu czasu pracy. Nauka zawodu trwa nie dłużej niż 36 miesięcy, zaś przyuczenie do zawodu od 3 do 6 miesięcy chyba, że młodociany jest uczestnikiem Ochotniczych Hufców Pracy. Wtedy okres przyuczania do wykonywanej pracy może być przedłużony do 22 miesięcy. Obie formy przygotowania zawodowego kończą się egzaminem.
Szczególne zasady i warunki odbywania przygotowania zawodowego młodocianych reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. (tj. Dz. U. z 2014r., poz. 232).

Prace lekkie, wbrew swojej nazwie wcale nie muszą wiązać się z brakiem wysiłku. Ustawa jedynie wskazuje, że takie prace nie mogą powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego, ani utrudniać młodocianemu wykonywania obowiązku szkolnego. Trafniejszym określeniem byłoby prace nieskomplikowane, bowiem pośród prac lekkich wskazuje się np. sezonowe zbieranie owoców czy warzyw, prace porządkowe czy prace biurowe. Istotne jest, aby każdy pracodawca prowadził wykaz prac lekkich. Ustala się go w regulaminie pracy, a jeżeli nie ma obowiązku jego wydania - w osobnym akcie[3]. Treść wykazu wymaga ówczesnej zgody lekarza medycyny pracy oraz zatwierdzenia właściwego inspektora pracy. Wykaz prac dla młodocianych nie może pokrywać się z zawartym w rozporządzeniu Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. nr 200 poz. 2047).
Pracownik młodociany może wykonywać prace lekkie u więcej niż jednego pracodawcy, o ile nie przekroczy określonych norm czasu pracy. Nie może on bowiem pracować dłużej niż 7 godzin na dobę w 35 godzinnym tygodniu pracy, a przygotowujący się do zawodu nie dłużej niż 8 godzin na dobę w 40 godzinnym tygodniu pracy. Dzieci nie mogą pracować w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej. Każdemu młodocianemu pracownikowi przysługuje prawo do urlopu, które uzależnione jest od stażu młodocianego (prawo do pierwszego urlopu zyskuje dopiero po 6 miesiącach od rozpoczęcia pierwszej pracy) oraz od wieku młodocianego pracownika. Po roku pracy młodociany, w wieku od 16 do 18 lat uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni, zaś w roku, w którym ukończy 18 rok życia wymiar ten wynosi 20 dni. Młodociany pracownik ma prawo do urlopu bezpłatnego w okresie ferii szkolnych.

Dzieci, które nie ukończyły 16 roku życia mogą wykonywać pracę wyłącznie w ramach działalności kulturalnej, artystycznej, sportowej lub reklamowej. Prawodawca w ten sposób chroni dziecięce gwiazdy sportu, reklamy, filmu, teatru, telewizji czy muzyki. Art. 304 [5] kp wskazuje, że warunkiem zatrudnienia dziecka poniżej 16 roku życia jest uzyskanie uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy[4]. Zezwolenie wydawane przez inspektora pracy jest rodzajem decyzji administracyjnej[5] i dlatego w razie decyzji odmownej istnieje możliwość odwołania się do okręgowego inspektora pracy. A gdyby i ten odmówił wydania zezwolenia, istnieje możliwość wniesienia skargi do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Wolontariat nie stanowi zatrudnienia w rozumieniu kodeksu pracy. Jest to forma edukacji i kształcenia[6], ale i szczególna forma przygotowania do pracy. Wyjątkowo (na zasadzie odesłania z art. 43 ustawy o działalności publicznej i o wolontariacie do odpowiedniego stosowania przepisów o młodocianych pracownikach) mogą się go podejmować młodociani po ukończeniu 16 lat. Można go wykonywać na rzecz organizacji pozarządowych, organów administracji publicznej, z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej, jednostek organizacyjnych podległych organom administracji publicznej lub nadzorowanych przez te organy, z wyłączeniem prowadzonej przez te jednostki działalności gospodarczej, czy też podmiotów leczniczych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej w zakresie wykonywanej przez nie działalności leczniczej.
Cechą charakterystyczną wolontariatu jest brak wynagrodzenia. Wolontariusz powinien mieć kwalifikacje i spełniać wymagania odpowiednie do rodzaju i zakresu wykonywanych świadczeń, jeżeli obowiązek posiadania takich kwalifikacji i spełnienia stosownych wymagań wynika z odrębnych przepisów[7].

Literatura:

  1. Wujczyk M., Pojęcie pracownika w: A.M. Świątkowski, Studia z zakresu prawa pracy i polityki społecznej, Kraków 2010
  2. Florek L., Prawo pracy, Warszawa 2012
  3. Świątkowski A.M., Polskie prawo pracy, Warszawa 2014
  4. Iwulski J., Sanetra W., Komentarz do kodeksu prawa pracy, Warszawa 2013
  5. Mitrus L., Ochrona młodocianych [w:] Baran K. W., Ćwietniak B., Mitrus L., Sobczyk A. (red.), Prawo pracy, Kraków 2005
  6. Staszczyk P., Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz,

Autorki hasła:

apl. adw. mgr Dobrosława Tomzik, Izba Adwokacka w Katowicach
apl.adw. mgr Katarzyna Szalonka, Izba Adwokacka w Katowicach

Przypisy:


  1. A. M. Świątkowski, Polskie prawo pracy, Warszawa 2014, s.84
  2. L. Mitrus, Ochrona młodocianych w: K. W. Baran, B. Ćwietniak, L. Mitrus, A. Sobczyk (red.), Prawo pracy, Kraków 2005,s. 558 i n.
  3. L. Florek, Prawo pracy, Warszawa 2012, s. 255
  4. M. Wujczyk, Pojęcie pracownika w: A.M. Świątkowski, Studia z zakresu prawa pracy i polityki społecznej, Kraków 2010, s. 28.
  5. W. Sanetra, w: J. Iwulski, W. Sanetra, Komentarz do kodeksu pracy, Warszawa 2013
  6. Uzasadnienie projektu ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
  7. P. Staszczyk Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz, Warszawa 2013, Lex.