Seksualność - hasło otwarte
Integralny fragment osobowości łączący w sobie biologię ciała człowieka, jego tożsamość oraz strukturę reguł i wartości społecznych mając przy tym wpływ na rozwój człowieka; realizowana jest poprzez podejmowanie kontaktów interpersonalnych i ekspresję wewnętrznych odczuć; stanowi efekt wzajemnych oddziaływań człowieka i ogółu społeczeństwa prowadzący do kształtowania osobowości w wymiarze indywidualnym i społecznym (Buss, 2001; WHO, 2002; Giddens, 2007; Kurzępa, 2007; Melosik, 2010; Obuchowska i Jaczewski, 2002; Jaczewski, 2005; Jaczewski, 2014; Czerwiec, 2015).
Seksualność to wrodzona cecha organizmu podlegająca wpływom środowiska wewnętrznego i zewnętrznego; stanowi jeden z warunków zachowania gatunku ludzkiego, oparta jest na prawach biologicznych dotyczących płciowości i seksualności człowieka już w okresie rozwoju prenatalnego. Budowa anatomiczna i fizjologiczna człowieka, gospodarka hormonalna, uwarunkowania genetyczne, przebieg procesów ewolucyjnych oraz I, II i III-rzędowe cechy płciowe są powiązane z kwestią płciowości w wymiarze cielesnym i umysłowym, a przez to bezpośrednio i pośrednio oddziałują na seksualność. Ponadto, na seksualność wpływają czynniki psychiczne, poznawcze, uczuciowe, społeczne i kulturowe (Kucz, 2006; Czerwiec, 2015; Czerwiec i Potyrała, 2015).
Rozpatrywanie zagadnienia seksualności wymaga podejścia interdyscyplinarnego, co wiąże się z faktem, iż ludzka natura przejawia się w obyczajowości i wzorcach prowadzących do rozwoju kultury. Genotyp człowieka, zdolność dziedziczenia i procesy ewolucyjne są sprzężonym systemem interakcji biologicznych i kulturowych warunkujących przyswajane określonych wartości, również w sferze seksualności. Termin seksualność nie wiąże się jedynie z prokreacją, ale również socjalizacją świata i relacjami społecznymi (Imieliński, 1980; Izdebski, 2003; Giddens, 2007; Czerwiec, 2015; Czerwiec i Potyrała, 2015).
Literatura:
- Buss D. M. 2001. Psychologia ewolucyjna. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk
- Czerwiec K., 2015. Problemy biologii człowieka - implikacje społeczne i edukacyjne. Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków
- Czerwiec K., Potyrała K., 2015. Sex education in Poland and worldwide against the background of social transformations and knowledge development. W: Women in the Cultural Mozaic. Women’s social and educational challenges in international perspective, Lubińska-Bogacka M., Zawisza E. (red.). Volume II. Wydawnictwo Scriptum, Kraków
- Giddens A., 2007. Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach. PWN, Warszawa
- Imieliński K., 1980. Seksuologia kulturowa. PWN, Warszawa
- Izdebski, Z., 2003. „Seks po polsku. Zachowania seksualne jako element stylu życia Polaków”. Warszawa
- Jaczewski A., 2005. Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania. Wydawnictwo Żak, Warszawa Jaczewski A., 2014. Seksualność dzieci i młodzieży. Pół wieku badań i refleksji. Wydawnictwo Difin, Warszawa
- Kucz E.A., 2006. Biologiczne aspekty seksualności człowieka. W: Seksualność w cyklu życiowym człowieka, Beisert M. (red.). PWN, Warszawa
- Kurzępa J. 2007. Zagrożona niewinność. Zakłócenia rozwoju seksualności współczesnej młodzieży. „Falochron” Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków
- Melosik Z. 2010. Kryzys męskości w kulturze współczesnej. Wydawnictwo Impuls, Kraków
- Obuchowska I., Jaczewski A., 2002. Rozwój erotyczny. Wydawnictwo Żak, Warszawa
- WHO, 2002. WHO European Regional Strategy on Sexual and Reproductive Health, Copenhagen, World Organization Regional Office for Europe
Autorka hasła:
dr Karolina Czerwiec, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
