Towarzyszenie w rozwoju

Z Encyklopedia Dzieciństwa
Wersja z dnia 22:21, 13 sty 2016 autorstwa Admin (dyskusja | edycje)

(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacja, szukaj

Towarzyszenie w rozwoju/towarzyszenie społeczne (w pedagogice społecznej) - koncepcja wychowania usytuowana w niedyrektywnym nurcie myślenia o nim. Nie przewiduje gotowej drogi jaką przebywać mogą wychowawca i wychowanek. Pokazuje kierunek działania wychowawcy, pewien typ relacji wychowawca - wychowanek, w której wychowawca to przewodnik, łącznik ze światem, jak podkreślała H. Radlińska, dostarcza pożywek i podniet, jest przygotowany do działania. Wychowawcę charakteryzuje „bycie Obok”, na tyle blisko wychowanka, by go wspierać, na tyle daleko, by nie przeszkadzać. Koncepcja towarzyszenia zwraca uwagę na proces, na to, co dzieje się pomiędzy dzieckiem i dorosłym (aktywność, działanie, przeżywanie, doświadczanie, stawanie się). Wychowanek to osoba współuczestnicząca w budowaniu relacji poprzez swoje kompetencje, wymagająca poznania i poznająca. Wychowawca stwarza warunki, wychowanek rozwija swoje zadatki. W toku towarzyszenia podkreślana jest samodzielność dziecka, jego ciekawość, odkrywanie trudności i ich przekraczanie przy wsparciu osoby, która towarzyszy (rodzic, wychowawca, opiekun), uznanie przez wychowawcę prawa do własnych wyborów, decyzji, własnej aktywności wychowanka. Tę właściwość koncepcji wychowania oddaje pogląd D. Waloszek na zabawę dziecka, której nie można „wywołać, organizować, kontrolować, zaplanować”. Dziecko bawi się. Towarzyszenie w rozwoju proponuje wychowawcy budowanie relacji z drugim człowiekiem tak, by zważać na jego oczekiwania, możliwości, wybory, respektować je, ucząc się go, budować sytuacje „tu i teraz” oraz interpretować je na podstawie wiedzy (teoretycznej i praktycznej), by antycypować. Cechą koncepcji towarzyszenia w rozwoju jest budowanie symetrycznych relacji pomiędzy ludźmi, czyli to, co realizuje wychowawca – „być obok”, oraz to, co zdobywa, kształtuje wychowanek– autonomię. Koncepcja towarzyszenia akcentuje wysokie wymagania wobec wychowawcy, jego zobowiązanie do troski o bycie drugiego człowieka – wychowanka. Podkreśla przekonanie, że dorosły może uczyć się od dziecka, może słuchać dziecka, może mu ufać, szanować jego wybory i decyzje, uczyć się dawać dziecku czas na aktywność, uwzględniać możliwości dziecka, oczekiwania, otwierać przestrzeń dla wyrażania siebie przez wychowanka, kształtować swoją wrażliwość na sygnały pokazywane przez dziecko, uczyć się adekwatnie na nie odpowiadać, postrzegać wychowanka jako kompetentnego, pełnego uczestnika relacji. Najbardziej syntetyczne ujęcie tej koncepcji wychowania, a zwłaszcza relacji wychowawcy i wychowanka, można wyrazić za pomocą słów: wolność i reguły, szacunek i zaufanie, kompetencje, wysiłek, ciekawość. Tak syntetyczne ujęcie koncepcji wychowania oznacza dla wychowawcy tworzenie warunków dla kształtowania autonomii przez dziecko w nawiązaniu do reguł życia społecznego. Oznacza to, że towarzyszenie w rozwoju nie przebiega jedynie pomyślnie, spokojnie. Nie obywa się bez frustracji. W koncepcji E. Eriksona, podkreślana jest teza, że frustracja jest nieodłącznym elementem rozwoju człowieka. Koncepcja towarzyszenia w rozwoju stanowi propozycję koncepcji wychowania w odniesieniu do dzieci zdrowych i z problemami w rozwoju.

Kieszonka:
Zagadnienia pokrewne:
  • wyobraźnia społeczna wychowawcy;
  • dialog między wychowawcą i wychowankiem;
  • autonomia wychowanka;
  • swoboda;
  • kompetencje dziecka;
  • wolność, szacunek, zaufanie, odpowiedzialność;
  • postawa czynna, twórcza.

Do przemyślenia:

  • dialog, rozmowa i milczenie/cisza w relacjach dziecka i dorosłego;
  • prawo do wyrażania siebie, na swój sposób, dostępny dziecku, w danym momencie jego życia/rozwoju, sposób (Bettelheim B.);
  • poglądy neurobiologów (Spitzer M.).

Bibliografia

  1. Bettelheim B. (2004), Uciekinierzy z życia; leczenie dzieci zaburzonych emocjonalnie. Fragmenty, Dom Małych Dzieci im. Ks. G.P. Baudouina, Warszawa,
  2. Dolto F. (2002), Dziecko i święto, Warszawa, PWN.
  3. Głodkowska J. (2012), Konstruowanie umysłowej reprezentacji świata. Diagnoza, możliwości rozwojowe i edukacyjne dzieci z lekką niepełnosprawnością intelektualną w aspekcie stałości i zmienności w pedagogice specjalnej, Impuls, Kraków-Warszawa.
  4. Marynowicz.Hetka E. (2005), Towarzyszenie w rozwoju dziecku i jego rodzinie. Kilka uwag na rozpoczęcie debaty, w: Mazur H., Przybylska L., Rudyk A., Świercz M., Telka L., Wolska B. (red.), Wspólnie z dzieckiem. Opis zabaw realizowanych w łódzkich żłobkach, Łódź, Wyd. A21.
  5. Przecławska A. (1993), Wychowanie jako spotkanie – kilka pytań zamiast wstępu, Przecławska A. (red.), Relacje między ludźmi jako przedmiot badań pedagogicznych, Oficyna Edytorska „CIVITAS”, Warszawa.
  6. Radlińska H. (1961), Pedagogika społeczna, Ossolineum, Wrocław, Warszawa, Kraków.
  7. Spitzer M. (2008), Jak uczy się mózg, Wydawnictwo Naukowe PWN, Dolnośląska Wyższa Szkoła Edukacji TWP, Warszawa.
  8. Telka L. (2009), Przekształcanie przestrzeni społecznej placówki. Studium społeczno-pedagogiczne na przykładzie żłobków, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  9. Walczak A. (2006), Relacjonalna koncepcja wartości, w Marynowicz-Hetka E., Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki. Tom 1, PWN Warszawa.
  10. Walczak A. (2011), Spotkanie z wychowankiem: ku tożsamości ipse pedagoga, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
  11. Waloszek D. ( 2006), Pedagogika przedszkolna. Metamorfoza statusu i przedmiotu badań, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
  12. Witkowski L. (2000), Rozwój i tożsamość w cyklu życia. Studium koncepcji Erika H. Eriksona, Wydawnictwo WIT-GRAF, Toruń.


Autorka hasła:

dr hab. Lucyna Telka prof. UŁ, Uniwersytet Łódzki