Nazwisko dziecka

Z chwilą narodzenia dziecko nabywa zdolność prawną, a zatem jest podmiotem praw prawa cywilnego. Z tą samą chwilą rozpoczyna się identyfikacja osoby dziecka w społeczeństwie, tworzą się powiązania natury prawnorodzinnej oraz tożsamość prawna. Elementem identyfikującym osobę jest zarówno imię, jak i nazwisko. Nazwisko stanowi także dobro osobiste osoby dziecka.

Nazwisko nie jest kwestią jednorodną przyznaną dla każdego raz na zawsze. Na nazwisko mają wpływ okoliczności zależne, jak i niezależne od osoby dziecka.

Inaczej kształtuje się nazwisko dziecka urodzonego w małżeństwie, inaczej dziecka uznanego przez ojca, inaczej dziecka w sytuacji sądowego ustalenia ojcostwa. Z odmienną sytuacją mamy także do czynienia w sytuacji przysposobienia, dziecka nieznanych rodziców, czy też w sytuacji zamążpójścia matki dziecka po jego urodzeniu, w sytuacji, gdy mąż matki nie jest biologicznym rodzicem dziecka:

1. w sytuacji dziecka urodzonego w małżeństwie dziecko to nosi nazwisko wskazane w oświadczeniu rodziców, które to oświadczyli w Urzędzie Stanu Cywilnego w momencie zawierania małżeństwa. Może to być nazwisko matki, nazwisko ojca albo mieszane, niemniej nie więcej aniżeli dwuczłonowe. Gdy rodzice takowego nie wskazali z urzędu wpisuje się nazwiska obojga rodziców. Niezwykle istotnym jest, że przy sporządzeniu aktu urodzenia pierwszego dziecka małżonków mogą oni zmienić zdanie i wskazać inne nazwisko, aniżeli wcześniej deklarowane. Wszystkie dzieci z tego samego małżeństwa noszą to samo nazwisko;
2. w sytuacji dziecka uznanego przez ojca do roku 2008r. Dziecko nosiło z mocy prawa nazwisko ojca jeśli je uznał. Obecnie takie, jakie rodzice wskażą wspólnie przy uznaniu. Brak zgody rodziców lub oświadczenia jest równoznaczny z dwuczłonowym nazwiskiem pochodzącym od każdego z rodziców;
3. w przypadku dziecka, któremu sądownie ustala się nazwisko, jak i nieznanych rodziców, decyzję w tym zakresie podejmuje każdorazowo sąd opiekuńczy;
4. gdy matka dziecka jest znana, a ojciec nieznany wówczas dziecko nosi nazwisko matki;
5. jeżeli matka małoletniego dziecka zawarła małżeństwo z mężczyzną, który nie jest ojcem tego dziecka, małżonkowie mogą złożyć przed właściwym organem zgodne oświadczenia, że dziecko będzie nosiło takie samo nazwisko, jakie nosi albo nosiłoby ich wspólne dziecko - chyba że nosi ono nazwisko ojca lub matki i ojca albo ukończyło 13 rok życia i nie wyraziło zgody na zmianę nazwiska;
6. w przypadku adopcji zasadniczo o nazwisku decyduje sąd opiekuńczy niemniej co do zasady jest to nazwisko przysposabiającego albo ustalone przez małżeństwo przysposabiające jak dla ich dzieci;
7. możliwa jest także urzędowa zmiana nazwiska. W doktrynie rozważa się możliwość zmiany nazwiska dziecka po rozwodzie rodzica ,niemniej zgodnie z obowiązującymi przepisami rozwód rodziców nie wpływa bezpośrednio na nazwisko ani na stosunki prawne pomiędzy dzieckiem a rodzicem.

Kieszonka:

władza rodzicielska, zastępcze rodzicielstwo, dobro osobiste

Literatura:

1. Buchalska J. Nazwisko jako przedmiot ochrony w prawie polskim, Warszawa 2015.
2. Haberka J. Zmiana nazwiska rodzica po rozwodzie a nazwisko dziecka, Studium prawa publicznego UAM 2022, nr 4.
3. Kotas- Turoboyska S.,Prawo rodzinne i opiekuńcze. Vademecum, Warszawa 2022.
4. Łukasiewicz J.M. (red.), Instytucje prawa rodzinnego, Warszawa 2014.
5. Sas-Wisłocki J, Ochrona prawna nazwiska, Warszawa 1939.
6. Sylwestrzak A. Nazwisko dziecka de lege lata i de lege ferenda, MOP 2007, nr 9.

Autorka: Adw. Dobrosława Tomzik- Izba Adwokacka w Katowicach

Przypisy:

---