Tekst źródłowy strony Depresje dziecięce

Depresja jest stanem chorobowym, który charakteryzuje się pogorszeniem nastroju i obniżeniem aktywności psychicznej i ruchowej, przy jednoczesnym ujawnianiu się lęku<ref>M. Kołodziejek Depresja u dzieci i młodzieży: podstawy teoretyczne, psychoterapia poznawczo – behawioralna. Psychoterapia 2008, nr 2</ref>. Pomimo tego, iż w przypadku rozpoznawania dziecięcych zaburzeń depresyjnych stosuje się te same systemy klasyfikacji jak dla dorosłych, należy podkreślić, że w sytuacji diagnozowania depresji dziecięcej istnieją pewne istotne różnice względem diagnozowania osób dorosłych. I tak, u dzieci można zaobserwować także rozdrażnienia, pobudzenia, brak spodziewanego przyrostu wagi, jak również zmiany wagi ciała w braku stosowania diety<ref>P. C. Kendall, Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Mechanizmy zaburzeń i techniki terapeutyczne. Tl. Justyna Kowalczewska. Gdańsk 2004</ref>. Niemniej jednak objawy depresji są uzależnione od wieku dziecka – u młodszych występuje moczenie się, wycofanie się z zabaw i kontaktów, obniżenie nastroju lub drażliwości. We wszystkich grupach wiekowych mogą pojawiać się dolegliwości fizyczne – czy to w postaci bólu, uczucia zmęczenia czy problemów ze snem. Im starsze dziecko tym częściej będziemy mieli do czynienia z poczuciem beznadziejności, winy czy negatywnej oceny własnej osoby, świata oraz przyszłości. Wraz z dorastaniem dziecka zaobserwowane objawy są coraz bardziej podobne do objawów występujących u osób dorosłych<ref>ICD-10. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Badawcze kryteria diagnostyczne. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków – Warszawa: Vesalius, Instytut psychiatrii i Neurologii, 1998.</ref>.
 
Pojawienie się i rozwój depresji u dziecka może być następstwem wielu czynników, wśród których wymienia się zarówno ściśle powiązane z samym dzieckiem (osobiste) – m.in. genetyczne uwarunkowania, jak również czynniki środowiskowe, takie jak nadmierny krytycyzm ze strony rodziców, dysfunkcyjny model życia rodzinnego, spowodowany czy to nadużywaniem alkoholu czy stosowaniem przemocy<ref>A. Gmitrowicz, J. Rabe-Jabłońska, Zachowania samobójcze u dzieci i młodzieży a zaburzenia psychiczne — wskazówki dotyczące postępowania. W: Namysłowska I, red. Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Wybrane zagadnienia. Biblioteka Psychiatrii Polskiej. Kraków: Komitet Redakcyjno-Wydawniczy PTP; 2000.</ref>. Zdecydowanie większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia u dziecka depresji, w przypadku jeżeli choć jeden z rodziców również cierpi z tego powodu. Co więcej, nierzadko depresja u dziecka wyzwalana jest przez krytyczne i stresujące wydarzenie w jego życiu. Wśród doświadczeń wyzwalających depresję u dzieci wskazuje się przede wszystkim: śmierć rodzica czy przyjaciela, rozwód rodziców, samobójstwo w bliskim otoczeniu, utratę więzi przyjacielskich. Jednym z najbardziej dramatycznych następstw depresji jest ryzyko podjęcia przez dziecko próby samobójczej. Z kolei myśli samobójcze są jednym z niewątpliwych objawów depresji także wśród dzieci. Dzieci do 12 roku życia rzadko przejawiają zachowania suicydalne, jednakże u adolescentów ryzyko takich zachowań, w tym ich powodzenia, jest już zdecydowanie wyższe, zwłaszcza wśród dziewcząt<ref>M. Dąbkowska, A. Borkowska, Czynniki demograficzno-kliniczne w grupie młodzieży podejmującej próby samobójcze w wybranych latach trzech ostatnich dekad. W: Namysłowska I, red. Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Wybrane zagadnienia. Biblioteka Psychiatrii Polskiej; Kraków: Komitet Redakcyjno-Wydawniczy PTP; 2000.</ref>.

Należy w szczególności rozróżnić depresję dziecięcą od odczuwania przez dziecko smutku czy też żalu po stracie. Odczuwanie smutku przez dziecko jest normalnym aspektem jego życia, w przeciwieństwie do odczuwania smutku głębokiego, patologicznego, który stanowi jeden z symptomów depresji. Jeżeli odczuwany przez dziecko smutek koresponduje z przyczyną, która ją wywołała, a rozmiar odczuć dziecka, czas ich trwania, ich natężenie jest proporcjonalne do przyczyny, nie możemy mówić o smutku patologicznym<ref>J. Rola, Depresja u dzieci. Kraków 2001</ref>.
 
Z kolei dziecięcy żal po stracie utożsamiać będziemy najczęściej (choć nie tylko) ze śmiercią osoby bliskiej dziecku. Warto zacytować w tym miejscu słowa Jarosława Jagieły: „Reakcje na tego rodzaju zdarzenie bywają rozległe i sprowadzają się najczęściej do przeżywania silnego napięcia psychicznego, chaotyczności myślenia i zachowania, wybuchów gniewu i złości, drażliwości oraz chęci izolacji od ludzi”<ref>J. Jagieła, Kryzys w szkole. Krótki poradnik psychologiczny, Wydanie 2009, s. 87.</ref>. Tym samym, wskazane reakcje mogą w istocie przypominać objawy depresji, niemniej należy je uznać za normalne następstwo narażenia organizmu na zbyt duży stres związany z lękiem, żalem za utraconą osobą oraz koniecznością przystosowania się do nowej sytuacji<ref>J.C. Zorraquino, Depresja u dzieci i młodzieży. Tł. Jacek Masłoń. Kraków 2002</ref>. Naturalne jest, że im większe znaczenie dla dziecka miała utracona osoba, tym dłuższy czas będzie potrzebny dla poradzenia sobie z żalem po jej stracie, niemniej jednak żałoba, pomimo wyodrębnienia przez psychologów jej modelowego przebiegu, jest procesem złożonym i jej przebieg jest indywidualny dla każdego.
{| class="wikitable" width=100%
|+ style="text-align:left; color: #487eac"|Kieszonka: 
|style="background-color: #d9edff; border-color: #487eac" font-size:85%|Błędne jest nasze  przekonanie, jakoby małe dzieci nie odczuwały straty czy też nie były w stanie jej pojąć. Małe dzieci (3 – 5 letnie) utożsamiają śmierć z dłuższą nieobecnością osoby, związaną czy to z daleką podróżą czy długim snem (stan przejściowy), zaś wraz z dorastaniem zaczynają pojmować śmierć jako stan nieodwracalny i ostateczny. Sam sposób przeżywania dziecięcej żałoby jest przede wszystkim uzależniony od wieku dziecka, niemniej w każdym przypadku mogą pojawić się zachowania mające na celu odwrócenie uwagi od przeżywanej żałoby czy to w postaci agresji czy prób zwrócenia na siebie uwagi<ref>W. Radziwiłłowicz, Depresja u dzieci i młodzieży. Analiza systemu rodzinnego – ujęcie kliniczne. Kraków 2010.</ref>. Warto rozważyć te kwestie gdy szukamy sposobów pomocy dzieciom.
|}

'''Literatura:'''
 
# Dąbkowska M, Borkowska A. Czynniki demograficzno-kliniczne w grupie młodzieży podejmującej próby samobójcze w wybranych latach trzech ostatnich dekad. W: Namysłowska I, red. Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Wybrane zagadnienia. Biblioteka Psychiatrii Polskiej; Kraków: Komitet Redakcyjno-Wydawniczy PTP; 2000.
# Gmitrowicz A, Rabe-Jabłońska J. Zachowania samobójcze u dzieci i młodzieży a zaburzenia psychiczne — wskazówki dotyczące postępowania. W: Namysłowska I, red. Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Wybrane zagadnienia. Biblioteka Psychiatrii Polskiej. Kraków: Komitet Redakcyjno-Wydawniczy PTP; 2000.
# ICD-10. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Badawcze kryteria diagnostyczne. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków – Warszawa: Vesalius, Instytut psychiatrii i Neurologii, 1998
# Jagieła J., Kryzys w szkole. Krótki poradnik psychologiczny. Kraków 2009. 
# Kendall P. C., Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Mechanizmy zaburzeń i techniki terapeutyczne. Tl. Justyna Kowalczewska. Gdańsk 2004. 
# Kołodziejek M., Depresja u dzieci i młodzieży: podstawy teoretyczne, psychoterapia poznawczo – behawioralna. Psychoterapia 2008, nr 2, s.15-33.
# Radziwiłłowicz W., Depresja u dzieci i młodzieży. Analiza systemu rodzinnego – ujęcie kliniczne. Kraków 2010.
# Rola J., Depresja u dzieci. Kraków 2001. 
# Schaffer H. R., Psychologia dziecka. Tł. A. Wojciechowski. Warszawa 2000.
# Zorraquino J. C., Depresja u dzieci i młodzieży. Tł. Jacek Masłoń. Kraków 2002.

'''Autorki hasła:'''

dr Marzanna Farnicka, Uniwersytet Zielonogórski<br />
mgr Barbara Kubiak, Uniwersytet Szczeciński

'''Przypisy:'''

----

[[kategoria: Psychologiczny konstrukt dzieciństwa]]