Tekst źródłowy strony Kolekcjonerstwo dziecięce

Kolekcjonowanie przez dzieci różnych przedmiotów ma duże znaczenie wychowawcze: rozbudza, poszerza i pogłębia zainteresowania poznawcze, przyspiesza wrastanie w kulturę, sprzyja ukierunkowaniu wyboru przyszłego zawodu lub powstawaniu zamiłowań i kwalifikacji ubocznych, służy wypełnianiu wolnego czasu. 

Kolekcjonerstwo oznacza celowe zbieranie przedmiotów jednego rodzaju, cennych ze względu na ich wartość artystyczną, historyczno-naukową.

Kolekcjonerstwo to tworzenie kolekcji, np. dzieł sztuki lub ciekawych okazów przyrody. W szerszym ujęciu kolekcjonerstwo to gromadzenie, według określonych kryteriów pamiątek historycznych, książek, zabytków kultury materialnej, przedmiotów rzadkich lub ciekawych. Kolekcjonować to gromadzić przedmioty jakiegoś rodzaju, np. znaczki, monety, lalki, naklejki reklamowe, karty pocztowe, widokówki miast, porcelanę, płyty kompaktowe, zbiory fotografiki, zbiorów minerałów, starych samochodów, parowozów, okazy motyli itp. ponieważ nas interesują.

Początki kolekcjonerstwa sięgają starożytności (Egipt, Grecja, Rzym). Współczesne kolekcjonerstwo w Europie pojawiło się w okresie humanizmu. W Polsce najstarszymi kolekcjami są zbiory Jagiellonów, Wazów, Lubomirskiej, Radziwiłłów, Czartoryskich (Pięta, 2004, s.122).

Kolekcjonerstwo ma wpływ na:
* poszerzenie zasobu wiedzy: lepsze poznanie świata, rzeczy i ludzi, ich zainteresowań:
* rozbudzenie intelektualne, aktywizujące umysł odbiorcy;
* rozbudzanie emocjonalne, kształtowanie i pogłębianie uczuć;
* wyrabianie dyscypliny wewnętrznej, cierpliwości, życzliwości, odpowiedzialności;
* kształtowanie wrażliwości estetycznej przez kontakt z różnymi rodzajami przedmiotów; 
* rozwijanie uzdolnień i zainteresowań, kształtowanie pomysłowości i wyobraźni;
* kształtowanie postaw humanistycznych przez kontakt w grupie rówieśniczej, wpływanie na rodzaj odpoczynku, kulturę bycia;
* kształtowanie działań kompensacyjno-terapeutycznych: likwidacja kompleksów, zahamowań, napięć, nieśmiałości, aż do twórczego wykorzystania energii z uwzględnieniem okresu relaksu i aktywnego wypoczynku;
* umacnianie więzi formalnych i nieformalnych;
* pomoc w podejmowaniu decyzji przy wyborze zawodu.

Pasja kolekcjonerska uczy systematyczności, nieustannego zabiegania o powiększanie zbiorów, poszerza wiedzę, narzuca ciekawość. Hobbyści powiększają swoje zbiory nieustannie, segregują, wymieniają poszczególne egzemplarze. Zbierać można eksponaty nie bezpośrednio dla siebie, ale np. dla swojej szkoły, organizacji, muzeum itp.

Kolekcjonować można:
* różnego rodzaju plany i mapy, stare fotografie, rysunki, szkice, sztychy malarskie czy graficzne dotyczące danej miejscowości i okolicy, fotografie sprzętów, narzędzi, broni;
* dokumenty pisane ręcznie (pamiętniki, listy, dyplomy honorowe);
* druki, a zwłaszcza starodruki (stare książki, gazety i czasopisma, prasa rewolucyjna czy podziemna, odezwy, ulotki, afisze);
* przedmioty o wartości zabytkowej będące świadectwem dawnej kultury materialnej;
* wytwory rzemiosła, stroje, sprzęty i urządzenia wnętrz mieszkalnych, narzędzia pracy (dotyczy to np. starych kluczy, lichtarzy, lamp, naczyń miedzianych, cynowych itp.);
* zbiory monet, banknotów, medali, tłoków pieczętnych itp.

Prowadząc katalog zbiorów należy pamiętać zawsze o zapisywaniu niezbędnych danych dotyczących odpowiednich przedmiotów. Zapisy takie najlepiej sporządzać w specjalnym inwentarzu (kartotece), który zawierać powinien m.in. takie elementy, jak:
•	liczba porządkowa zapisu,
•	data wpisu,
•	opis, co dany eksponat, zdjęcie rysunku, plan, widokówka przedstawia,
•	miejscowość (kraj) skąd pochodzi dany eksponat.
Są ludzie, którzy kolekcjonują obrazy, porcelanę, biżuterię, starą broń. Kolekcjonować można właściwie wszystko. W zbieractwie nie jest ważne, co się kolekcjonuje, lecz jaką zbiory przedstawiają wartość historyczną lub czego można się na ich podstawie dowiedzieć.

Wśród dzieci i młodzieży najbardziej rozpowszechnione jest kolekcjonowanie kart pocztowych (widokówek), etykietek zapałczanych, nalepek i opakowań, różnego rodzaju odznak, a przede wszystkim znaczków pocztowych (Wiatrowski, 1969, s.62-65).

Zbieranie kart pocztowych to szczególnie atrakcyjny rodzaj kolekcjonerstwa (pierwsze egzemplarze wydano w 1869 roku w Austrii). Przystępując do kolekcjonerstwa widokówek trzeba określić, tzw. temat, np. widokówki związane tematycznie z miastem, regionem zamieszkania, krajobrazy różnych krain geograficznych Polski, kraje Europy, kraje świata, zabytkowe budowle, kościoły, stroje ludowe w Polsce, sztuka ludowa innych krajów, herby miast, polskie statki i okręty, samochody stare i współczesne, rośliny polskie, egzotyczne, chronione, zwierzęta domowe, dzikie, egzotyczne i wiele innych. Odrębną kolekcję mogą stanowić kartki imieninowe, urodzinowe i świąteczne. W tym przypadku należałoby je pogrupować według tematów ilustracji, np. kwiaty, zwierzęta, scenki rodzajowe. Obecnie w handlu można znaleźć ciekawe pocztówki ozdobione metaloplastyką, tkaninami, słomą itp. Kart i pocztówek nie należy obcinać, ani też odklejać z nich znaczków. 

Dość popularnym rodzajem kolekcjonerstwa jest zbieranie etykietek zapałczanych. Hobby to nazywa się filumenistyką. Ojczyzną filumenistyki jest Wielka Brytania, bowiem tam pojawiły się na pudełkach zapałek pierwsze etykiety. Z biegiem czasu różnorodność tematów, opracowań plastycznych nalepek umieszczanych na pudełkach rosną w dużym tempie. Znalazły się takie serie, jak m.in. budowle zabytkowe, stroje regionalne, modele samochodów, statków, roślin chronionych, zwierząt     i innego rodzaju okolicznościowe tematy. Obecnie coraz trudniej jest znaleźć etykietki naklejane na pudełkach zapałczanych, ponieważ etykietki drukowane są na opakowaniach kartonowych – w tym wypadku trzeba kolekcjonować całostki filumenistyczne.

Inna forma kolekcjonowania to zbieranie odznak różnego typu. I tak ciekawą kolekcję można zgromadzić z metalowych znaczków z herbami miast, z odznak różnych organizacji społecznych, sportowych, turystycznych, młodzieżowych i innych – mogą to być odznaki z rajdów, spływów, odznaki wojskowe. Oprócz zbierania i gromadzenia należy zdobywać i uzupełniać wiedzę o swoich eksponatach (Benedyczak, 1985, nr 1).

Ponadto można zbierać programy teatralne, koncertów, konferencji, autografy, proporczyki, opakowania, np. z czekolady i cukierków, gum do żucia, płyty, monety, guziki, suche liście i kwiaty, muszle, kamyki itp.

Kolekcjonerstwo dostarczyć może wiele miłych przeżyć pod warunkiem sumiennego i systematycznego gromadzenia i opracowywania zbiorów. Najczęściej stosowaną formą kompletowania zbiorów jest wymiana. Wszystkie zbiory muszą być odpowiednio przechowywane (pudełka, skrzynki, albumy itp.).

Naturalną cechą dzieci i młodzieży jest to, że interesują się różnymi przedmiotami, w tym i znaczkami pocztowymi. Zainteresowanie znaczkami, jako szczególnie wartościowe, może pobudzać także komplementarnie do kolekcjonowania innych przedmiotów (Gromski, 1972, s.54).

Technika gromadzenia, kolekcjonowania jest bardzo zróżnicowana. Zależne to jest od przedmiotów, materiałów, wielkości itp. Dzieci mają bardzo różne zainteresowania, często niezrozumiałe dla dorosłych. Z punktu widzenia wychowawczego nie należy przeszkadzać w żadnym rodzaju kolekcjonerstwa.

Kolekcjonerstwo powinno sprawiać uczestnikom przede wszystkim przyjemną rozrywkę – tzn. samodzielnie wybraną. Ta przyjemna rozrywka powinna być konsekwentnie „uprawiana”, tzn. musi wynikać z autentycznego przekonania i bezwzględnego zaangażowania się w wykonywanie tychże czynności. Zaangażowanie to powinno występować ustawicznie, permanentnie, czyli przejawiać się we własnej aktywności. Jest to kolejna cecha charakteryzująca kolekcjonerstwo. I cecha najważniejsza – to bezinteresowność. Kolekcjonerstwo jest wiec to: rozrywka, konsekwencja, przyjemność, zaangażowanie, bezinteresowność, aktywność.

Prócz tego w literaturze spotykamy określenie miłośnictwo. Są to rozliczne formy i rodzaje zajęć amatorskich, wykonywanych z zamiłowania, dla własnej przyjemności, nie zaś z obowiązku, np. zbieranie starych zegarów, żelazek, lamp, ceramiki, samowarów itp. Miłośnik, to ktoś, kto bardzo to lubi i zna się na tym.

Wyróżniamy miłośnictwo:
* artystyczne (wypowiadanie się człowieka za pomocą którejkolwiek ze sztuk);
* naukowe (dążność niektórych osób do przyczyniania się do rozwoju naukowej wiedzy o świecie oraz realizowanie tej dążności);

praktyczne (to majsterkowanie czyli wykonywanie lub naprawa za pomocą prostych narzędzi dla przyjemności rzeczy potrzebne w domu; modelarstwo – to zajęcie modelarza, czyli osoby, która robi modele jakichś wyrobów, np. samolotów, statków, części maszyn (Kowolik, 1990, nr 2).	

O potrzebie wykorzystywania zbiorów w praktyce dydaktycznej nie trzeba nauczycieli, (rodziców) przekonywać. Autentycznego przedmiotu, kolekcji nie zastąpi najlepszy nawet przekaz słowny nauczyciela (rodzica). Zbiory młodych kolekcjonerów staną się atrakcyjnymi pomocami nauczania i niewątpliwie wpłyną korzystnie na wyniki kształcenia i wychowania.

{| class="wikitable" width=100%
|+ style="text-align:left; color: #487eac"|Kieszonka: 
|style="background-color: #d9edff; border-color: #487eac" font-size:85%|Z pojęciem kolekcjonerstwa dziecięcego związany jest termin hobby łączący się z grupą czynności odnoszących się do czasu wolnego. Według wielkiego słownika ucznia (Bańko, 2006, Tom I, s.503) hobby oznacza ulubione zajęcie, szczególne zamiłowanie np. zamiłowanie osobiste – przyrodnicze, politechniczne, artystyczne, ogólnokulturowe, kolekcjonerskie, itd., upodobanie do czegoś, któremu osoba poświęca swój wolny czas. Słowo to często stosuje się zamiennie ze słowami –konik (ulubione zajęcie człowieka, któremu poświęca on swój wolny czas, a także przedmiot jego zainteresowań i ulubiony temat rozmów) (Bańko, 2006, tom, s.654) i pasja – znaczy, że ktoś lubi coś robić pasjami, to bardzo to lubi lub bardzo lubi to robić (Bańko, 2006, Tom II, s.28).
|}

Odsyłam do poniższej literatury uzupełniającej.			

'''Literatura:'''

# Bańko M. (red.), Wielki słownik ucznia, Tom I (A-Ó), Warszawa 2006.
# Bańko M. (red.), Wielki słownik ucznia, Tom II (P-Ż), Warszawa 2006
# Benedyczak S., Zbieractwo militariów i akcesoriów o tematyce obronnej jako pożyteczne hobby, „Przysposobienie Obronne w Szkole” 1985, nr 1.
# Gromski A., Młodzieżowe koło filatelistyczne, Warszawa 1972.
# Kowolik P., Kolekcjonerstwo i zbieractwo elementem wychowania pozalekcyjnego i pozaszkolnego, „Biuletyn Pedagogiczny Pałacu Młodzieży” 1990, nr 2.
# Pięta J., Pedagogika czasu wolnego, Warszawa 2004.
# Wiatrowski Z., Zarys metodyki pracy filatelistycznej w kole młodzieżowym, Warszawa 1969.

'''Literatura uzupełniająca:'''

# Banach A., Podróże po szufladzie, Kraków 1960.
# Banach A., O wdzięczności przedmiotów, Kraków 1962.
# Burchard P., Gołowin E., Mały przewodnik kolekcjonera, Warszawa 1966.
# Fal J.G., Świeszczakowski A., Twoje hobby, Warszawa 1966.
# Półćwiartek J., Zbieractwo historyczne a potrzeby współczesnej szkoły i regionu, „Wiadomości Historyczne” 1969, nr 2.
# Trybunalski A., Kolekcje z niczego, Warszawa 1971.
# Znaczek uczy, bawi, wychowuje, Warszawa 1961.

'''Autor hasła:'''

dr Piotr Kowolik, Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Mysłowicach

[[kategoria: Antropologiczno-kulturowy konstrukt dzieciństwa]]