Ruch - Ruchliwość - hasło otwarte

Z Encyklopedia Dzieciństwa
Skocz do: nawigacja, szukaj

Ruch to zmiana położenia ciała, względem określonego układu odniesienia. Ruchliwość oznacza przemieszczanie się jednostek i grup w obrębie tej samej warstwy społecznej lub tego samego poziomu hierarchii. „Jest to skłonność człowieka do wyrażania stanów aktywności w częstych aktach ruchowych lub wrażliwość na bodźce kinestetyczne powodujące reakcje ruchowe” (Gilewicz, za Bielski 2012, s. 106). Jej miara jest ilość aktów ruchowych w określonym czasie. Różnicowana jest temperamentem dziecka i stanem jego zdrowia.

Wszystkie małe dzieci są bardzo ruchliwe, co należy uznać za cechę charakterystyczną dla tego okresu rozwojowego. Hamowanie i wytłumianie ruchliwości dziecka przynosi trwałe szkody w jego rozwoju.

Ruch można rozpatrywać jako czynnik stymulujący rozwój organizmu:

  • efektem pracy mięśni jest zwiększenie ich przekroju, objętości, siły i sprężystości, a także wzrost elastyczności i wytrzymałości ścięgien oraz więzadeł;
  • sprzyja mineralizacji kości;
  • aktywizuje układ krążeniowo–naczyniowy powoduje wzmożoną akcję serca, a skurcze mięśni ułatwiają krążenie krwi w organizmie;
  • podczas wysiłku płuca wykonują zwiększoną pracę, dzięki czemu wzrasta ich życiowa pojemność płuc oraz ilość przyswajanego tlenu;
  • pobudza dojrzewanie układu nerwowego dzięki czemu szybciej dojrzewają ośrodki mózgu zawiadujące ruchami oraz następuje wzrost szybkości przewodzenia impulsów nerwowych, co usprawnia koordynację ruchową;
  • ułatwia dziecku poznanie otaczającego je świat, wzbogaca jego doświadczenia, kształtuje pamięć i uwagę oraz rozwija samodzielność;
  • uczy zachowań prospołecznych i ułatwia podporządkowanie się obowiązującym normom i zasadom;
  • wpływa pozytywnie na rozwój charakteru i osobowości Przewęda 1981, Woynarowska i wsp. 2010).

Ruch można rozpatrywać jako czynnik adaptacyjny:

  • aktywność ruchowa ułatwia przystosowania organizmu dziecka do zmieniających się warunków życia: klimatu, temperatury, ciśnienia, warunków atmosferycznych, trudności dnia codziennego, itp., a efektem będzie większa odporność na choroby i umiejętność rozkładania wysiłku fizycznego;
  • ćwiczenia fizyczne pozwalają na hartowanie organizmu, czyli doprowadzanie do podwyższania granicy tolerancji na czynniki środowiskowe (np. temperatura, hałas) oraz kształtują odporność na czynniki psychiczne (np. stres) i społeczne (np. wykluczenie);
  • preferowanie zajęć w środowisku naturalnym pozwala na zrównoważenie negatywnych wpływów środowiska (Bielski 2012).

Ruch można rozpatrywać jako czynnik kompensacyjny:

  • kształtowanie prawidłowej postawy ciała, wyrównywanie deficytów rozwojowych (np. wady postawy ciała, otyłość itp.);
  • wyrównanie bilansu ruchowego przez zrównoważenie działania czynników niekorzystnych i korzystnych dla zdrowia, do niekorzystnych zaliczymy czas spędzony w pozycji siedzącej (ławka szkolna, oglądanie telewizji, komputer), a do korzystnych – zajęcia ruchowe w warunkach naturalnych;
  • odciążenie organizmu zmęczonego wysiłkiem psychicznym grami i zabawami z rówieśnikami, rodzeństwem lub rodzicami (Bielski 2012, Owczarek 2012).

Ruch można rozpatrywać jako czynnik korekcyjny:

  • odpowiednio dobrana i sterowana aktywność fizyczna podejmowana wówczas, gdy powstałe odchylenia rozwojowe można wyeliminować lub złagodzić przy użyciu ćwiczeń fizycznych,
  • ma znaczenie terapeutyczne i lecznicze (Owczarek 2012)

Literatura:

  1. Bielski J., Podstawowe problemy teorii wychowania fizycznego, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012.
  2. Owczarek S., Gimnastyka przedszkolaka, WSiP, Warszawa 2012.
  3. Przewęda R., Rozwój somatyczny i motoryczny, WSiP Warszawa 1981.
  4. Woynarowska B., Izdebski Z., Kowalewska A., Komosińska K., Biomedyczne podstawy kształcenia i wychowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.

Autorka hasła:

dr hab. Danuta Umiastowska, prof. US, Uniwersytet Szczeciński