Tekst źródłowy strony Stowarzyszenia i organizacje dziecięce

Prawo do stowarzyszania się jest konstytucyjnym prawem przysługującym każdemu człowiekowi niezależnie od wieku. Art 12 Konstytucji RP wskazuje, że „Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, '''stowarzyszeń''', ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji”. Wyjątkiem są wskazane w art. 13 Konstytucji partie polityczne oraz organizacje odwołujące się do totalitarnych metod faszyzmu, nazizmu, komunizmu, rasistowskie i ksenofobiczne, które w swoich programach dążą do zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa przemocą albo utajniają swoje struktury lub członkostwo. <br />
Także prawo międzynarodowe gwarantuje wolność zrzeszania (np. art. 20 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela, art. 21 i 22 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych). 

Wyróżniamy stowarzyszenia oraz stowarzyszenia zwykłe. <br />
Różnią się one kwestiami organizacyjnymi, liczbą członków oraz źródłami dochodów. 

Stowarzyszenie (potocznie zwane także rejestrowym) to zrzeszenie co najmniej 15 osób, rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym (z chwilą wpisu otrzymuje osobowość prawną), oparte na statucie, które może prowadzić działalność; a w skład majątku wchodzą składki członkowskie, środki z darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publiczne.  

Stowarzyszenie zwykłe to uproszczona forma stowarzyszenia. Do jego rejestracji wymagane jest stworzenie regulaminu przez co najmniej 3 członków oraz zgłoszenie faktu powstania stowarzyszenia odpowiedniemu organowi (staroście lub wojewodzie), a jedynym źródłem ich dochodów są składki członkowskie. Po 20 maja 2016 r. zyskają zdolność sądową oraz obowiązkowo będą rejestrowane, zaś z chwilą wpisu uzyskają osobowość prawną. 

Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje wyłącznie obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionym praw publicznych. '''Ustawa wyklucza jednak tworzenie przez małoletnich stowarzyszeń'''<ref>P. Suski, Komentarz do ustawy - Prawo o stowarzyszeniach, [w:] Stowarzyszenia i fundacje. Komentarz, wyd. IV, LexisNexis/el 2011.</ref>, nie oznacza to jednocześnie, że małoletni nie mogą pełnić funkcji członka w strukturach stowarzyszenia. <br />
Małoletni w wieku 16-18 lat posiadający ograniczoną zdolność do czynności prawnych (czyli nie będący ubezwłasnowolnionymi całkowicie) mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z prawa wyborczego (zarówno biernego jak i czynnego), mogą także należeć do zarządu takiego stowarzyszenia, jednakże nie mogą stanowić jego większości. <br />
Małoletni młodsi niż 16 lat do uczestnictwa w stowarzyszeniu potrzebują zgody przedstawicieli ustawowych-rodziców lub opiekunów. W odróżnieniu od starszych kolegów nie mają prawa głosu, udziału w głosowaniu, o ile jednostka organizacyjna stowarzyszenia nie zrzesza wyłącznie małoletnich. W tym przypadku mogą oni wybierać i być wybierani do władz takiej jednostki (jak np. zarządu). Należy zauważyć, że nawet osoby poniżej 13 roku życia, za zgodą swych ustawowych przedstawicieli, mogą już należeć do stowarzyszeń<ref>P. Sarnecki, Prawo o stowarzyszeniach Komentarz, ABC/el. 2007.</ref>.

W prawie międzynarodowym podkreśla się także prawo dzieci niepełnosprawnych do tworzenia i rozwoju własnych stowarzyszeń- uwagę państw Organizacji Narodów Zjednoczonych na tę kwestię zwraca  Komitet Praw Dziecka A. Śledzińska-Simon, Prawo dziecka do uczestniczenia w życiu publicznym w: Konwencja o prawach dziecka wybór zagadnień (artykuły i komentarze) S. L. Stadniczenko<ref>A. Śledzińska- Simon, Prawo dziecka do uczestniczenia w życiu publicznym (w:) Konwencja o Prawach Dziecka. Wybór zagadnień (artykuły i komentarze), red. Stanisław Stadniczeńko, Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka, 2015</ref>.

W przypadku uczniowskich organizacji mamy do czynienia ze specyficznymi rozwiązaniami. Na uwagę w szczególności zasługują: 
* uczniowskie kluby sportowe  
* Radę Szkoły (lub placówki)
* Samorząd uczniowski
* Szkolne organizacje społeczne.

'''Uczniowskie kluby sportowe''' - to specyficzne stowarzyszenia. Uczniowski klub sportowy jest specjalnym rodzajem stowarzyszenia, które tworzone jest na potrzeby rywalizacji najmłodszych zawodników - dzieci i młodzieży. W praktyce uczniowski klub sportowy tworzony jest zaś przez co najmniej piętnaście, i to dorosłych osób.<br />
Art. 4 ustawy o sporcie wskazuje, że działa na zasadach prawa o stowarzyszeniach z wyłączeniem przepisów dotyczących rejestracji w KRS (są bowiem rejestrowane u starostów). Członkami tego klubu mogą być w szczególności uczniowie, rodzice i nauczyciele (art. 4 ust. 3 u.s.)<ref>P. Suski, Komentarz...,</ref> bez wskazania granic wieku. 

'''Rada szkoły''' to organ fakultatywny, bowiem tworzenie rad szkół i placówek nie jest obligatoryjne - co jasno wynika z użycia słowa "mogą"<ref>M. Pilch, Ustawa o systemie oświaty Komentarz, LEX/el. 2015.</ref>, którego powstanie organizuje dyrektor szkoły z własnej inicjatywy albo na wniosek rady rodziców (w przypadku gimnazjów i szkół ponadgminazjalnych także na wniosek samorządu uczniowskiego). Rada Szkoły uczestniczy w rozwiązywaniu spraw wewnętrznych szkoły, a także uchwala statut szkoły lub placówki;, opiniuje projekt planu finansowego szkoły lub placówki;, może występować do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą lub placówką z wnioskami o zbadanie i dokonanie oceny działalności szkoły lub placówki, jej dyrektora lub innego nauczyciela zatrudnionego w szkole lub placówce; wnioski te mają dla organu charakter wiążący, opiniuje plan pracy szkoły lub placówki, projekty innowacji i eksperymentów pedagogicznych oraz inne sprawy istotne dla szkoły lub placówki, z własnej inicjatywy ocenia sytuację oraz stan szkoły lub placówki i występuje z wnioskami do dyrektora, rady pedagogicznej, organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz do wojewódzkiej rady oświatowej, w szczególności w sprawach organizacji zajęć.

Rada powinna liczyć co najmniej 6 osób. W skład takiej rady w równej liczbie wchodzą nauczyciele wybrani przez ogół nauczycieli, rodzice wybrani przez ogół rodziców oraz uczniowie wybrani przez ogół uczniów. Wyjątkiem są przedszkola szkoły podstawowe, szkoły specjalne, gdyż w nich udział uczniów nie jest obowiązkowy. 

Istotne jest to, że w celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki rada szkoły lub placówki może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek oraz innych źródeł.

'''Samorząd uczniowski''' tworzą wszyscy uczniowie szkoły lub placówki. Uczniowie wybierają organy samorządy w wyborach równych, tajnych i powszechnych, a te organy są jedynymi reprezentantami ogółu uczniów. Zasadniczo samorząd ma funkcję opiniodawczą. Pośród kompetencji samorządu wymienia się takie jak przedstawianie opinii i wniosków w sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak: prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami, prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu, prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań, prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej, prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi, w porozumieniu z dyrektorem, prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu.

{| class="wikitable" width=100%
|+ style="text-align:left; color: #487eac"|Kieszonka: 
|style="background-color: #d9edff; border-color: #487eac" font-size:85%|Ustawodawca polski dopuszcza także tworzenie w szkołach organizacji społecznych innych niż wskazane powyżej, za wyjątkiem partii i organizacji politycznych. Przykładowo wskazano na możliwość tworzenia organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki. Każda organizacja do działania wymaga udzielenia uprzedniej zgody dyrektora szkoły lub placówki oraz wcześniejszej pozytywnej opinii rady szkoły oraz rady rodziców.

Poza wskazanymi wyjątkami nie ma żadnych ograniczeń do określenia czym jest organizacja społeczna dlatego nawet nieformalne grupy osób - niezależnie od oceny ewentualnego naruszenia odrębnych norm prawnych brakiem zgłoszenia do stosownej ewidencji lub rejestru - korzystają już ze statusu organizacji i mogą zwracać się do dyrektora o dopuszczenie ich do działania w szkole. 
|}

'''Literatura:'''
 
# Suski P., Komentarz do ustawy - Prawo o stowarzyszeniach, [w:] Stowarzyszenia i fundacje. Komentarz, wyd. IV, LexisNexis/el 2011.
# Sarnecki P., Prawo o stowarzyszeniach Komentarz,  ABC/el. 2007.
# Śledzińska- Simon A., Prawo dziecka do uczestniczenia w życiu publicznym (w:) Konwencja o Prawach Dziecka. Wybór zagadnień (artykuły i komentarze), red. Stanisław Stadniczeńko, Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka, 2015
# Badura M., Ustawa o sporcie. Komentarz, LEX/el 2011.
# Pilch M. , Ustawa o systemie oświaty Komentarz, LEX/el. 2015.

'''Autorki hasła:'''

apl. adw. mgr Dobrosława Tomzik, Izba Adwokacka w Katowicach<br />
apl.adw. mgr Katarzyna Szalonka, Izba Adwokacka w Katowicach

'''Przypisy:'''

----


[[kategoria: Prawny konstrukt dzieciństwa]]