Tekst źródłowy strony ZABAWA – w pigułce

# To zjawisko kulturowe, zasymilowane przez  pedagogikę, nie tylko przedszkolną. Nie ma więc pedagogiki zabawy, może być pedagogia zabawy czyli działanie na rzecz zabawy.
# Zabawa jest zawsze wypowiadana w liczbie pojedynczej, co oznacza, że nie ma zabaw, jest zabawa
# CECHY: ponad czasowość, ponad przestrzenność, oryginalność, niekonwencjonalność/ konwencjonalność, spontaniczność, swoboda, celowość empiryczna (tu i teraz), „nieplanowalność”, samorzutność. Każda zabawa ma cel – dziecko wie w co się bawi.
# Właściwości: jasność, dobitność, potęga, autentyczność, wzniosłość, prawdziwość, piękno
# Zabawa jest odzwierciedleniem duszy – to trzeci stan jak ja charakteryzuje Arystoteles
# Zabawa stanowi uniwersum zachowań psychicznych, biologicznych, społecznych. Zabawa jest sensem istnienia człowieka w dzieciństwie.
# Odpowiada właściwościom funkcjonowania dziecka w rzeczywistości: czas – teraz, już: przestrzeń: tutaj: liczba: dodatnia, postępująca, pełna, naturalna: przyczynowość: potrzeba- działanie.
# Łączy kulturę (najwcześniejsza forma istnienia człowieka) i edukację (późna forma istnienia, ok. XVIII-XIX w,).
# Zabawa jest ciężką pracą  umysłu – J.Dewey. Dlaczego?
# Zabawa jest wczesną formą radzenia sobie przez człowieka z doświadczeniami przez tworzenie sytuacji modelowych/symulację i opanowywania rzeczywistości droga eksperymentowania i planowania (E.Erikson)
# Historyczne źródła zabawy w edukacji: Plutarch, Kwintylian, Arystoteles, Frobel, Trentowski, i inni
# Zabawa zawsze bazuje na: realności (położenie dziecka, cechy otoczenia asymilowane przez dziecko, opanowywanie przedmiotu działania); na fikcyjności) położenia, cech, opanowywania przedmiotu działania) oraz na obrazie przebiegu fabuły, czyli wyobraźni.
# Zabawą kierują: emocje, przedmiot, język gestów, symboli.
# Formami synonimicznymi zabawy są: a) przedstawianie czegoś lub kogoś (dramat, komedia, groteska, tragedia, farsa…), b) przedstawienia na cześć kogoś lub czegoś (kult, święto, rytuał, obrzędy), c) manifestacja uczuć, poświęcenie się czemuś, taniec, śpiew, szaleństwa ( uroczystość, misterium, ceremonia, wiara), d)współzawodniczenie, rywalizacja (gra, zawody, igrzyska, konkursy, castingi, teleturnieje, turnieje (J.Huizinga, Z.Sułkowski, T.Buliński, W.Burszta)
# Zabawa rozpoczyna się od sfery a) osobistej dziecka czyli autosfery: odkrywanie ciała przez powtarzanie percepcji zmysłowych, doznań fizycznych, wokalizacji, eksperymentowanie ciałem, głosem emocjami, penetracja najbliższego otoczenia; b) sfery „obok”, czyli mikrosfery a więc dających się wykorzystać osób, przedmiotów, wybór tematu i treści zabawy, rozpoznawanie cech i właściwości obiektów i subiektów działania ,leki o przerwanie działania, doświadczanie deformacji przedmiotów, emocji, powstrzymywania się, rezygnacji, otwarcia/powodzenia, poczucia władzy; c) sfery „obok” łącznie z sobą samym czyli makrosfery a więc: odczuwanie świata dzielonego z innymi ludźmi, odróżnianie osób od przedmiotów zabawy- ustalanie partnera, odkrywanie potencjalnej treści zabawy, poszukiwanie stałego (w miarę i na miarę partnera, podział ról, najczęściej wedle kryterium kulturowego i biologicznego, asymilowanie zachowań, odtwarzanie, próba odwzorowywania, także naśladowanie i przetwarzanie (na podstawie: E.Erikson, J.Dewey, L.S.Wygotski, A.Brzezinska, W.D.Elkonin)i inni.
# Zabawa pomaga: a) wyostrzyć zmysły,  wielokrotnie je wykorzystywać; b) specyfikować i wyspecyfikować czyli wyodrębniać czyli klasyfikować; c) w koncentracji na cechach konstytutywnych a więc tworzenia zbiorów figuralnych i niefiguralnych; d) zestawianiu czyli łączeniu przedmiotu z nazwą ( w oznaczaniu); e) w budowaniu struktur poznawczych i regulacyjnych.
# Zabawę można analizować według różnych kontekstów: a) semantycznym (wypowiedzi wyemitowane, zasłyszane, zinterpretowane, pośrednio kierowane i bezpośrednie, do siebie, do przedmiotu, do kolego, o różnej intonacji, w kanale werbalnym, wokalnym i poza werbalnym; b) interpersonalny – zmiana treści i formy wypowiedzi w zależności od partnera, od ról i pozycji, od miejsca, atmosfery w kategoriach: intymnosci-obcości; przyjemności -przykrości; przyjaźni-wrogości; bezpieczeństwa- zagrożenia; równości- nierówności (na podstawie: M.Cody, H,McLaughlin, Z.Necki); c) zadaniowy – dzieci określają zadania do wykonania przed, w trakcie i po zabawie, Zadania własne, zlecone przez partnera, wspólna praca, walka, handel, usługi, podział ról, wyznaczanie miejsca, dobór „narzędzi”, i itd.); d) kulturowy – wspólnota ludzi, asymilowane różnice językowe, rasowe, odkrywanie zgodności i niezgodności oczekiwań, gromadzenie autoidentyfikatorow, uczenie się ewaluacji i autoewaluacji a także odpowiedzialności za wspólne i indywidualne zadania.
# Odmianą zabawy jest GRA – różni się cechami  (zob. Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Red T.Pilch, hasło GRA autorstwa D.Waloszek)
# Zabawa w „służbie” edukacji) stanowi podstawowy teren doświadczania tożsamości i świata obok w każdym zakresie; b) stanowi jedyna przestrzeń i czas bezpiecznego „współ-bycia – współ-życia i współ-działania; c) porządkuje doświadczenia w sposób zgodny z możliwościami rozwojowymi czyli potencjałem; d0 pozwala na wejście/dotykanie wielu zakresów problemów społecznych ważnych dla całości zycia (patrz: interpersonalny jej kontekst). MUSI zając właściwe jej miejsce w edukacji. TO IMPERATYW EDUKACYJNY  W  DZIECIŃSTWIE.
# Zabawy nie można organizować bowiem jest niepowtarzalna, zawsze czyjaś, jest przejawem duszy człowieka.
# Nie ma potrzeby klasyfikowania zabawy. Ważne, że jest
# Każda zabawa ma temat i treść, każda oparta jest na ruch -nie ma logicznego wyjaśnienia na okoliczność stosowania wyrażeń: zabawa tematyczna, zabawa ruchowa.
# Każde wejście dorosłego w konwencję zabawy zmienia ja w sytuację zadaniową.
# Dzieci w wieku przedszkolnym powinny się wybawić – i to jest istotą przygotowania ich do podjęcia nauki w szkole
# Zabawianie dzieci, obdarowywanie ich „cackami”, bibelotami” nie ma wartości rozwojowej.

''' Autorka hasła: ''' 
prof. dr hab. Danuta Waloszek, Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej

[[kategoria: Pedagogiczny konstrukt dzieciństwa]]