Żłobek
Żłobek – placówka, w której dziecko może przebywać na ogół do 3 roku życia. W przeszłości przeznaczona wyłącznie dla dzieci, zamknięta była dla rodziców (medyczny model placówki, orientacja na zdrowie fizyczne dziecka, higienę, przeciwdziałanie śmiertelności i chorobom dzieci ). Obecnie respektowana jest pozycja rodziców jako pierwszych wychowawców swojego dziecka oraz podkreślane jest znaczenie triady: rodzice - dziecko - pracownicy placówki, a szczególnie współpracy i porozumienia wychowawców i rodziców na rzecz wspierania rozwoju dziecka. Współczesne oczekiwania wobec żłobków, także w Polsce, charakteryzowane są słowami - wzajemność, wymiana informacji, komplementarność placówki wobec rodziny. W odniesieniu do relacji wychowawcy i dziecka w żłobku obserwujemy w Polsce (od początku XXI w.) zmiany w kierunku: od działania dyrektywnego do niedyrektywnego, czyli podejmowanie przez wychowawców takiej teoretycznej orientacji działania wychowawczego, która pozwala wychowankowi stawać się współuczestnikiem przestrzeni społecznej w placówce, pozwala respektować wychowanka jako jej pełnego uczestnika. Koncepcja wychowania w placówkach jest w krajach europejskich określona przesłankami historycznymi i kulturowymi, charakterystycznymi dla danego kraju. Jednak zasadniczą przesłanką jest rozumienie wychowania jako tworzenia warunków rozwoju społecznego i emocjonalnego małego dziecka: jego autonomii, szacunku, tożsamości, świadomości swojego "ja". Np. w Niemczech, w określeniu koncepcji działania placówek dla małych dzieci, brane są pod uwagę przesłanki antypedagogiki, które sprzyjają stwarzaniu dzieciom warunków swobodnej zabawy. W Portugalii uwzględniane są odniesienia do pedagogiki C. Freineta, we Francji podkreślana jest idea towarzyszenia w rozwoju. We Włoszech, zwłaszcza w San Miniato, dziecko postrzegane jest jako protagonista, w Anglii duże znaczenie przypisuje się swobodnym zabawom dzieci i ich autonomii. Zmienia się warsztat pracy wychowawcy we współczesnym żłobku. Przykładem są placówki w Łodzi, w których pracownicy opracowali i realizują projekt pedagogiczny, który jest narzędziem myślenia o wychowaniu i działania rozumianego jako towarzyszenie w rozwoju, zobowiązania do poznawania w drodze obserwacji własnej praktyki, podejmowania wspólnej z innymi wychowawcami rozmowy na temat tej praktyki, myślenia o wolności, samodzielności, inicjatywie w aktywności dziecka podczas zabawy, posiłku i innych czynności.
Zagadnienia pokrewne/uzupełniające:
Do przemyślenia:
|
Literatura:
- Chaplain D.-L., Custos-Lucidi M.-F. (2001), Les métiers de la petite enfance. Des profession en quête d’identité, Syros, Paris.
- Ogrodzińska T. (2010), Żłobki w San Miniato, w; Bo jakie początki takie będzie wszystko, Warszawa, Fundacja Rozwoju dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego.
- Dolto F. (1985), La cause des enfants, Paris, Ed. R. Laffont.
- Telka L.(2009), Przekształcanie przestrzeni społecznej placówki. Studium społeczno-pedagogiczne na przykładzie żłobków, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
- Żytko M. (2012), Dzieci do 3 roku życia – opieka czy edukacja? Analiza z perspektywy rozwiązań europejskich, „Problemy Wczesnej Edukacji”, nr 4.
- Pacholczyk M. (2012), Edukacja w żłobkach w San Miniato jako przestrzeń rozwoju społecznego dzieci oraz współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym, „Problemy Wczesnej Edukacji”, nr 4.
Autorka hasła:
dr hab. Lucyna Telka prof. UŁ, Uniwersytet Łódzki